site-verification=8adc2fc3d443365f5c3bc1b5d2d80d29
top of page
Zoeken

Beeldend werken met kleuters

Foto van schrijver: Juf AngeliqueJuf Angelique

Bijgewerkt op: 2 dagen geleden

Beeldend werken zet kinderen aan tot experimenteren en ontdekken.

Bovendien bevordert het de concentratie. Beeldend onderwijs waarin de leerkracht de kinderen geen enkele verwachting meegeeft, heet vrije expressie.

Hoewel je zou denken dat het hebben van geen verwachtingen ruimte biedt aan creativiteit, is dat niet per se het geval. Kaders nodigen juist uit tot het behouden van creativiteit. In deze blog lees je er meer over!


Beeldende vorming en ontwikkeling


Beeldende vorming bij kleuters draait om spelenderwijs ontdekken en creatief experimenteren met materialen en technieken. Het doel is niet om een perfect kunstwerk te maken, maar om de fantasie en motorische vaardigheden te stimuleren. Beeldende vorming beslaat verschillende ontwikkelingsgebieden, zoals:


Fijne motoriek

Door te tekenen, schilderen, knippen en plakken ontwikkelen kleuters de kleine spieren in hun handen. Dit bereidt hen ook voor op het leren schrijven.


Zintuiglijke ontwikkeling

Kleuters leren door te voelen, ruiken en kijken. Materialen zoals klei, verf en zand bieden rijke sensorische prikkels.


Ruimtelijk inzicht

Bouw- en constructiespelletjes (met blokken of klei) helpen bij het ontwikkelen van ruimtelijke oriëntatie.


Creatieve ontwikkeling

Kleuters hebben een rijke verbeelding die ze graag uitdrukken in beeldend werk.

Door beeldend bezig te zijn leren kleuters vormen en kleuren te gebruiken om verhalen te vertellen of ideeën n uit te drukken en dat stimuleert het symbolisch denken.


Beeldende vorming bij kleuters legt de basis voor de creatieve en cognitieve ontwikkeling en helpt kleuters om de wereld op een persoonlijke en visuele manier te ontdekken.

 

Werkvormen


Het vak beeldende vorming bij kleuters beslaat de volgende werkvormen:


Tekenen en schilderen

Bij schilderen en tekenen is er in de kleutergroep aandacht voor primaire en secundaire kleuren en mengen en het experimenteren met verschillende materialen, zoals: krijt, stiften, houtskool, potloden, verf, waterverf, wasco en ecoline. Vaak begint het tekenen in groep 1-2 met krabbels die geleidelijk herkenbare vormen worden.


Het werken met papier

Denk hierbij aan scheuren, plakken, knippen, collages maken en ruimtelijk werken met papier (omrollen, beplakken, inpakken, betekenis geven)


Driedimensionale objecten maken

Hierbij gaat het om ruimtelijk werken met bijvoorbeeld: klei, kosteloos materiaal, natuurmatwrialen, textiel en hout.


Daarnaast kun je ook nog denken aan digitale beeldbewerking.

 

Productgericht versus procesgericht


Bij beeldend onderwijs kun je onderscheid maken tussen productgericht en procesgericht werken.


Productgericht beeldend onderwijs

Deze vorm van werken leidt tot veel dezelfde werkjes, waarin weinig ruimte is voor eigen inbreng en creativiteit. Hierdoor blijven kinderen binnen hun comfortzone en worden ze weinig uitgedaagd om hun beeldende gaven te onderzoeken.

Vaardigheden als onderzoeken, experimenteren, eigen keuzes maken en toepassen, zich kunnen uiten, reflecteren en kritisch kijken komen hierbij te weinig aan bod.

Beeldend onderwijs is in dat geval ook geen manier meer om jezelf uit te drukken en iets te zeggen zonder woorden.


Procesgericht werken

Deze vorm van werken leidt tot verschillende werkjes, waarin veel ruimte is voor eigen inbreng en creativiteit. Hierdoor gaan kinderen buiten hun comfortzone en worden ze uitgedaagd om hun beeldende gaven te onderzoeken.

Vaardigheden als onderzoeken, experimenteren, eigen keuzes maken en toepassen, zich kunnen uiten, reflecteren en kritisch kijken komen hierbij veel aan bod.

Beeldend onderwijs is in dat geval een manier om jezelf uit te drukken en iets te zeggen zonder woorden. Mits procesgericht werken gecombineerd wordt met kaders...

 

Buiten de kaders...


Procesgericht werken is overigens niet hetzelfde als zomaar iets tekenen of maken.

Vooropgesteld: Daar is helemaal niets mis mee. Kinderen tekenen voortdurend vanuit zichzelf en laat ze dat vooral lekker doen. Om nieuwe vaardigheden te kunnen ontwikkelen, die passen bij creativiteit en andere 21e-eeuwse vaardigheden zijn echter juist ook verwachtingen en kaders nodig. Voor creatief denken is wel een aanknopingspunt nodig.

Iets om over na te denken, iets om je tanden in te zetten.


Zonder die kaders worden kinderen namelijk niet uitgedaagd en blijven ze vormgeven in hun veilige comfortzone. Heel waarschijnlijk kiezen ze in dat geval voor voor de hand liggende technieken, materialen en onderwerpen. Hiervoor hebben ze wellicht ooit een compliment gekregen, dus het is lekker veilig om dit steeds weer te blijven maken.

Het kind zal het in zo'n geval ook niet zo nauw nemen met hoe de figuren vormgegeven zijn, als het voor hem maar duidelijk is waar het over gaat.


Wanneer je een kind helemaal vrij laat werken, heeft hij vaak geen flauw idee waar hij dan moet beginnen. Sommige kinderen blokkeren dan. Anderen hebben soms wel een idee wat ze zouden wíllen maken, maar hun fijne motoriek is nog niet altijd voldoende ontwikkeld om dit ook echt op papier te krijgen. Ook hierdoor blokkeert de creativiteit.

En heel waarschijnlijk zie je een kind in zo'n geval dus niet meer onderzoeken, experimenteren, uitproberen, toepassen, aanpassen, reflecteren en kritisch kijken naar zijn eigen handelen en bewuste keuzes maken in het werk om betekenis te geven en over te dragen En dat zijn juist de begrippen die passen bij creativiteit.

 

Richting geven en ruimte laten


Een leerkracht moet en kan het resultaat van tevoren niet exact bedenken, maar er moet ook niet zoveel vrijheid zijn dat kinderen binnen hun comfortzone blijven vormgeven. Om eigen inbreng en ontwikkeling van de creatieve vaardigheden te stimuleren is het belangrijk om te kunnen pendelen tussen ‘waar geef je ruimte’ en ‘waar geef je richting’.

Je speelt als leerkracht voortdurend met een evenwicht tussen kaders en vrijheid, loslaten en bijsturen.


De verwachting die de leerkracht van een kind heeft, heeft in dat proces een enorme invloed. Wanneer je alleen maar richting geeft en geen ruimte laat voor eigen keuzes en vondsten, stimuleer je een kind niet meer om met eigen ideeën te komen (en kan het zelf bang worden om eigen keuzes te maken) en doet een kind alleen nog maar braaf datgene wat er wordt verwacht. Kinderen vrij laten en de controle loslaten is moeilijk. Toch is het geweldig om kinderen te aanschouwen voorbij die chaos. Ze raken geconcentreerd en willen niet meer stoppen. Creëer dus situaties waarin de chaos hanteerbaar blijft.

Opruimen en schoonmaken horen erbij en het is de moeite zeker waard.

Je kunt kinderen vertellen dat het niet elke kleur verf mag mengen. Je kunt het ook toestaan. Na twee keer alles mixen, gaan ze dan vanzelf selectiever te werk. Ze weten dan wat de mogelijkheden en gevolgen zijn en gaan op zoek naar hun eigen voorkeur.

 

Kunstlessen aan kleuters


Wanneer je een kunstzinnige les aan kleuters gaat geven, kun je gebruik maken van deze vaste opbouw:


1. Introductie

Begin met een verhaal en ondersteun deze met voorwerpen, prentenboeken, plaatjes en video's. Kijk daarbij naar de vormen, kleuren en het formaat. Het verhaal is bedoeld om kinderen aan te zetten en betrokken te maken voor het onderwerp van jouw kunst les.

Daarnaast vorm je op deze manier een kader, een basisstukje van de wereld om hen heen.

Van daaruit kunnen de kinderen gaan ontdekken.


2. Uitproberen en maken

Bekijk foto's en leg de basisvormen van je onderwerp uit. Een sneeuwpop bestaat bijvoorbeeld uit een paar cirkels. Vervolgens gaan de kinderen aan de slag en doen ze gaandeweg allerlei ontdekkingen. Loop rond en praat met de kinderen.


Een goede beeldende les begint altijd bij een sterke opdracht met heldere kaders die ruimte bieden voor eigen inbreng en eigenheid. Kinderen moeten daarbij de kans krijgen om zelfstandig te werken, om zelf beslissingen te nemen, om te experimenteren en oplossingen te vinden.


Je kunt kinderen bijvoorbeeld uit hun schulp lokken door een creatieve aanzet te geven.

Enkele voorbeelden:

  • Plak een gekleurd veertje (of iets anders) op een leeg vel papier en laat de kinderen dat veertje in hun tekening verwerken. Wordt het een veer op de muts van Piet? De staart van een papegaai? Een waaier? Zodra de kinderen het veertje zien, gaan ze fantaseren en nadenken. Ieder kind ziet er weer iets anders in.

  • Maak met ecoline een grillige vlek op een wit vel papier. Laat het goed drogen en geef de kinderen vervolgens een watervaste zwarte stift. Wat zien ze in de vlek?

  • Plak één of twee paar wiebeloogjes op een wit vel papier. Vraag de kinderen van wie de ogen kunnen zijn. En waar kijken ze eigenlijk naar? Geef er stiften bij.

  • Teken een willekeurige zwarte lijn op een wit vel papier. Een zigzaglijn, driehoek, spiraal of golf: het kan allemaal! Vraag de kinderen de lijn in hun tekening te verwerken. Wat maken ze ervan? Geef ze er kleurpotloden bij.

  • Lijm één of meerdere pompons stevig vast op een groot vel schilderspapier. Laat de kinderen de pompon verwerken in hun schilderwerk. Natuurlijk kun je er ook allerlei andere materialen opplakken. Kies in de herfst bijvoorbeeld voor een blaadje van een boom.


Je kunt een kind individueel op gang helpen met zo'n creatieve ideeënstarter als hij of zij het lastig vindt om iets te bedenken, maar het is ook waardevol om de opdracht met een grotere groep te doen. Na afloop kunnen alle verschillende ideeën dan naast elkaar gelegd worden. Let wel op welke werkvorm je kiest als je de opdracht met een grotere groep doet.

Geef ieder kind in een tafelgroepje een andere opdracht. Wil je de werkvorm waarbij je een lijn tekent met de hele groep bijvoorbeeld doen? Geef dan ieder kind in een tafelgroepje een andere lijn. De kans is namelijk groot dat de kinderen elkaar anders na gaan doen en niet zélf creatief denken. Hang de werkjes ook niet meteen op.

Zo worden kinderen niet beïnvloed door de creatieve oplossingen van anderen.


3. Reflecteren

Reflecteer tussentijds met de kinderen. Laat ze even stoppen met werken en bekijk het werk van een aantal kinderen die iets speciaals hebben gedaan. Op die manier kan hun werk de anderen weer inspireren.


4. Opruimen en bespreken

Als het werk af is, mogen kinderen er nog eentje maken, een ander kind helpen of alvast gaan opruimen. Bespreek wat ze leuk vonden, wat moeilijk was, wat ze hebben geleerd en wat ze meenemen voor een volgende keer.


Het is aan te raden om zelf eerst de opdracht uit te proberen. Daardoor weet je wat de moeilijkheden zijn, welke materialen je nodig hebt en hoe lang het ongeveer duurt.


Wanneer de verwachtingen voor het kind helder zijn, maar er ook genoeg ruimte is voor eigen inbreng en het ontwikkelen van de creatieve vaardigheden tijdens een kunstzinnige les, noemen we dat procesgerichte didactiek. Daarbij gaat het niet zozeer over het beoordelen van het product, maar over het proces ernaartoe.


Vraag jezelf eens af hoe productgericht jij werkt tijdens de beeldende lessen en hoe je kinderen meer ruimte kan geven voor het beeldende proces.

 

Didactische tips voor leerkrachten


Geef ruimte!

Geef kleuters de ruimte

  • voor hun eigen interpretatie, zonder een vast voorbeeld.

  • om zelf beslissingen te nemen

  • om te experimenteren


Focus op het proces!

Focus op het proces, niet op het resultaat: “Wat mooi, vertel eens wat je hebt gemaakt?”

Laat de kinderen ook op hun eigen werk reflecteren en geef ze daarvoor de tijd.


Geef woorden aan het proces!

Gebruik taal om het proces te verwoorden.

Stel ook vragen die kinderen helpen om zelf tot oplossingen te komen


Zorg voor variatie!

Bied diverse materialen aan om de creativiteit te prikkelen.


Oog voor elkaar!

Stimuleer samenwerking en bespreek elkaars werk op een positieve manier. Deel daarbij ervaringen l.


Geef het voorbeeld!

De leerkracht moet enthousiasme uitstralen. Als jij enthousiast bent, dan zijn de kinderen dat ook eerder.

 

Op zoek naar meer?


Kijk voor meer suggesties ook eens op mijn Pinterest

Heb je zelf ook nog aanvullingen of suggesties? Laat dan een reactie achter!

 

Boeken


















 

Bronnen


'Creatieve vaardigheden', https://inodegroot.nl/


..

.

2.950 weergaven0 opmerkingen

Recente blogposts

Alles weergeven

Comments

Rated 0 out of 5 stars.
No ratings yet

Add a rating

© 2020 by juf Angelique. This website has been designed using resources from Freepik.com

bottom of page