Herfstkinderen zijn kinderen, die geboren zijn in oktober, november of december.
In het leerstofjaarklassensysteem is hun eerste schooljaar dus een onvolledig schooljaar.
Dit gegeven betekent, dat iedere leerkracht regelmatig voor de vraag komt te staan of een herfstkind nog in groep 1 moet blijven of dat het naar groep 2 kan gaan.
In deze blog vertel ik je er meer over.
Het leerstofjaarklassensysteem
Het leerstofjaarklassensysteem zoals we dat op de meeste basisscholen gebruiken is eigenlijk helemaal géén kindvriendelijk en ontwikkelingsvriendelijk systeem.
Kinderen ontwikkelen zich immers niet in porties van tien maanden. Sommige kleuters zouden bijvoorbeeld in januari al over moeten gaan naar groep 3, terwijl het voor andere kleuters beter zou zijn, om in groep 3 nog even twee maanden te wachten met het leren lezen. Ook zijn er kinderen, waarbij de methodische leerlijn een keurslijf is, waar niet aan te ontkomen valt, terwijl ze bijvoorbeeld via ontdekkend leren een andere weg zouden gaan.
Wat zijn herfstleerlingen?
Herfstkinderen zijn kinderen, die geboren zijn in oktober, november of december.
Op zich is er met deze kinderen dus niets aan de hand, ware het niet, dat er op de meeste basisscholen dus gewerkt wordt volgens het leerstofjaarklassensysteem.
Bij de herfstkinderen is dat eerste schooljaar dus een onvolledig schooljaar!
En het is de vraag, of die kinderen in dat onvolledige schooljaar voldoende vooruitgang boeken om naar de volgende leerstofjaargroep over te kunnen gaan.
Dit gegeven betekent, dat iedere leerkracht regelmatig voor de vraag komt te staan of een herfstkind nog in groep 1 moet blijven of dat het naar groep 2 kan gaan.
Wel door of niet?
Over herfstleerlingen en het doorgaan naar groep 3 bestaan nog allerlei misverstanden.
Ik ga er een aantal uit de wereld helpen:
De overgang van een leerling heeft tegenwoordig niet zozeer meer te maken met leeftijd, maar met de ontwikkeling die de leerling heeft doorgemaakt.
De inspectie stelt de school de vraag of per individuele leerling de overgang naar groep drie bekeken wordt, los van de geboortedatum. Niet de sociaal-emotionele problematiek is daarbij doorslaggevend, maar het totaalbeeld van een kind.
Het is meestal onverantwoord om een kind niet over te laten gaan, uitsluitend om sociaal-emotionele redenen. Er moet sprake zijn van meer achterstanden of problemen!
Je mag de cognitieve ontwikkeling niet gaan parkeren en moet deze ook blijven stimuleren.
Anders zou het gaan om onzinnig doubleren. Sociaal-emotionele problemen of achterstanden kunnen ook te maken hebben met “de aard van het beestje”.
In dat geval zouden die gewoon in de volgende groep aangepakt moeten worden.
Elke school moet wel bevorderen dat de verblijfsduur van een leerling in het basisonderwijs acht aaneengesloten jaren bedraagt. In de wet staat, dat kinderen in principe de basisschool in acht aaneensluitende jaren zouden moeten kunnen doorlopen. Er staat dus niet: moeten. Maar: moeten kunnen. Kinderen mogen dus nog gewoon blijven zitten!
De inspectie beoordeelt géén schoolloopbanen van individuele leerlingen, maar verwacht wél, dat de school kan beargumenteren waarom het beter is voor een bepaald kind (bepaalde kinderen) om nog een jaar langer in de kleuterbouw te blijven.
Dat betekent, dat je het moet kunnen onderbouwen. Opmerkingen van het type “Hij is nog te speels” of “Hij is er nog niet aan toe” zijn dus onvoldoende.
De meeste leerkrachten maken gebruik van leerlingvolgsystemen. En dat betekent, dat men bijvoorbeeld het peilpunt eind groep 2 kan gebruiken om te bepalen op welke wijze het kind het best zijn/haar schoolloopbaan kan voortzetten. Het voorafgaande betekent, dat er ook kleuters zijn, die in januari worden geboren en genoeg hebben aan anderhalf jaar groep 1 en 2. En het betekent ook, dat de bekende 1 oktober-regel niet gehanteerd mag worden!
De schoolloopbaan van een kind wordt niet bepaald door de ouders en ook niet door de inspectie, maar door de school. Het valt dus ook onder het beleid van de school welke leerlingen overgaan van groep twee naar drie. Soms willen ouders dat een kind in groep 2 blijft, terwijl de school vindt dat het kind moet doorgaan naar groep 3.
Ook in dat geval bepaalt de school de schoolloopbaan!
Sommige ouders willen leerkrachten wijsmaken, dat zij de schoolloopbaan van hun kind bepalen. Helemaal juist is het, als we zeggen dat de directeur van de school dat bepaalt.
Je moet als school wel alle tijd nemen om de ouders voor te lichten over de schoolloopbaan van hun kind, maar dat is natuurlijk geen écht overleg, omdat de school de loopbaan bepaalt! Het voorafgaande betekent, dat je als school voor de ouders dus inzichtelijk moet maken hoe u tot het inzicht over de schoolloopbaan van een kind bent gekomen.
Maar het moet ook duidelijk zijn, dat het advies van de school bindend is!
Het is ook goed dat de verhouding zo ligt. Je hebt immers een andere verantwoordelijkheid dan de ouders. De ouders hebben de verantwoordelijkheid voor het wel en wee van hun kind. Maar jij hebt twee verantwoordelijkheden, namelijk: de verantwoordelijkheid voor het wel en wee van het betreffende kind, maar óók de verantwoordelijkheid voor de klasgenoten van dat kind. Het is immers niet te verantwoorden, dat je tijd aan de groep onttrekt, als je een kind dat niet thuishoort in groep 3 veel individuele aandacht moet geven.
Functioneel verlengen
Een verlenging moet altijd functioneel zijn. Als een kind bijvoorbeeld in groep 2 blijft zitten, dan moet er een beginsituatie worden beschreven met betrekking tot de tien belangrijkste ontwikkelingsgebieden. Want je mag er niet van uitgaan, dat een kind dat groep 2 verlengt op alle gebieden al functioneert op het niveau van eind groep 1.
Op sommige ontwikkelings- en vormingsgebieden zal het kind verder zijn en op andere gebieden misschien het niveau van eind groep 1 nog niet hebben.
Als de beginsituatie beschreven is, moet je aan de hand van de leerlijnen van de school het traject voor het kind uitzetten. Iedere leerkracht, die het kind gewoon mee laat doen met de groep, verspilt ontwikkelingstijd! Dat lijkt dan op doubleren in de hogere leerjaren. Bijvoorbeeld: als je in groep 4 blijft zitten en dan na de vakantie gewoon weer met rekenles 1 van groep 4 moet beginnen. Zittenblijven (leertijdverlenging) heeft dus alleen zin, als het functioneel is en als het vertrekpunt de beginsituatie van het kind is.
Veel van de kinderen die verlengen in groep 1 en 2 moeten nu nog gewoon met de hele groep meedoen. Als reden wordt vaak opgegeven dat het bij dit kind ook niet om een kind met problemen gaat, maar gewoon om een kind, dat nog zo jong is en wat later rijp is en waar verder niets mee aan de hand is. Maar in het geval van verlate rijpheid is het meestal zo, dat het kind aan het eind van groep 1 vaak al wel een eind op weg was in groep 2.
Ook in die gevallen moet je dus het functionele verlengen realiseren!
Samenvattend:
Jij geeft concreet aan waarom de leertijd verlengd moet worden.
Jij geeft het beginniveau aan van de tien belangrijkste ontwikkelingsgebieden.
Jij laat zien hoe u vanuit die niveaus de ontwikkeling verder gaat stimuleren. Soms betekent dit, dat de gewone leerlijnen van groep 1 en 2 van de school een vervolg moeten krijgen. Maar in andere, speciale gevallen zal je vanwege leerproblemen ook de speciale aanpak aan moeten geven.
Jij geeft een evaluatietraject aan
Een gezamenlijke visie
Bepaal in jouw team in elk geval met de leerkrachten van groep 1, 2 en 3 (in samenspraak met de IB’er en de directie) een gemeenschappelijke visie met betrekking tot de herfstkinderen op uw school. Noteer tot slot de uitkomst van de teamdiscussie als beleid in het schoolplan en in de schoolgids.
Op zoek naar meer?
Kijk voor meer suggesties ook eens op mijn Pinterest
Heb je zelf ook nog leuke suggesties?
Inspireer dan collega’s door jouw ideeën als reactie op deze blog te delen!
..
.
Comments