Het is in een kleutergroep voor het latere lezen en schrijven erg belangrijk om niet te vroeg met letters aan de slag te gaan en eerst het klankbewustzijn spelenderwijs te stimuleren. Kinderen die bewust zijn van klanken en interesse in letters gaan krijgen, kun je vervolgens activiteiten met letters aanbieden. In deze blog vind je suggesties voor kringactiviteiten rondom klankbewustzijn en geletterdheid bij het thema Oud & Nieuw.
Geheugen (woorden)
Geluidenmemory
Benodigdheden:
- Papieren zakje
- Een ballon
Wijs twee kinderen aan die het lokaal verlaten.
Verdeel de groep in tweetallen en laat elk tweetal een vuurwerkgeluid bedenken.
Praat kort met de kinderen over vuurwerk en vuurwerkgeluiden. Je hebt vuurwerk dat knalt, sist en gilt. Demonstreer ook een aantal geluiden, bijvoorbeeld door een zakje op te blazen en te laten knallen of een opgeblazen ballon leeg te laten lopen en schrijf ze op om de koppeling tussen klanken en letters te maken. De kinderen zoeken een plek in de kring. Zorg ervoor dat de tweetallen door elkaar zitten. De kinderen die de groep verlaten hebben, komen terug. Het eerste kind noemt een naam van een klasgenoot. Dit kind maakt zijn vuurwerkgeluid. Hierna noemt hij een volgende naam. Ook dit kind maakt zijn geluid. Zijn deze geluiden hetzelfde? Als dit zo is, noemt het kind de volgende twee namen, als dit niet zo is, is het andere kind aan de beurt.
BOEM!
Benodigdheden:
- 3 tot 5 voorwerpen (of afbeeldingen)
Speel in de kring het spelletje “BOEM”. Leg 3-5 verschillende voorwerpen/afbeeldingen die met Oud & Nieuw te maken hebben in de kring en stuur 1 kind even naar de gang.
In de kring wordt afgesproken bij wel voorwerp er “BOEM” mag worden geroepen.
De kleuter in de gang komt terug en wijst de voorwerpen/afbeeldingen aan en gaat zo op zoek naar het voorwerp dat “BOEM” zal opleveren.
Coöperatief leren
Benodigdheden:
- Geen
Coöperatief leren is ook heel goed in te zetten om leerstof onder de knie te krijgen.
Met deze oefening oefenen de kinderen hun auditieve geheugen. Maak tweetallen.
Om de beurt noemen ze 3 of 4 woorden, die het maatje in precies dezelfde volgorde moet nazeggen.
Hetzelfde woord
Benodigdheden:
- Geen
Zeg steeds een rijtje van vier-zes woorden achter elkaar.
Welk woord heb je twee keer gehoord?
Bijvoorbeeld:
Pang! - boem! - klok - pang!
Vuurwerk
Benodigdheden:
- Voor elk kind een stokje of een wc rolletje met slierten crêpepapier in rood, geel en groen.
Praat kort met de kinderen over vuurwerk en vuurwerkgeluiden. Je hebt vuurwerk dat knalt, sist en gilt. Demonstreer ook een aantal geluiden, bijvoorbeeld door een zakje op te blazen en te laten knallen of een opgeblazen ballon leeg te laten lopen en schrijf ze op om de koppeling tussen klanken en letters te maken. Deel nu de linten (het vuurwerk) uit. Maak daarbij een rode, gele en groene groep. Iedere groep krijgt een eigen vuurwerkgeluid (bijvoorbeeld: 'ssss', 'pang' en 'boem'). Zodra de kinderen hun vuurwerkgeluid horen mogen ze hun slierten heen en weer zwaaien. Bij 'oooh' mogen alle kinderen tegelijk. Herhaal dit een paar keer.
Het boodschappenlijstje
Benodigdheden:
- Voorwerpen
Leg een heleboel voorwerpen in de kring. Vertel de kinderen dat jullie boodschappen gaan doen voor Oud & Nieuw. Jij vertelt wat er op het lijstje staat en één van de kinderen mag, nadat alles opgenoemd is, gaan 'winkelen'. Noem om te beginnen 2 voorwerpen op en laat een kind deze voorwerpen pakken. Ga daarna verder met 3 producten, 4, etc.
Kunnen de kinderen de voorwerpen ook in dezelfde volgorde pakken als waarin jij ze opgenoemd hebt? Daarna ga je zelf winkelen. Noem 4 voorwerpen op die je wilt gaan kopen. Pak er vervolgens maar 3. Weten de kinderen wat je vergeten bent om te kopen?
De oliebollen en de poedersuiker mogen bij dit spelletje natuurlijk niet ontbreken.
Het ontbrekende woord
Benodigdheden:
- Woordkaarten, thema Oud & Nieuw
Zeg twee maal dezelfde reeks woorden op, maar laat de tweede keer een woord weg.
Horen de kinderen welk woord je hebt weggelaten?
Bijvoorbeeld: klok - oliebol - vuurwerk - feest / klok - oliebol - ... - feest
Welk woord is er niet genoemd?
Benodigdheden:
- Woordkaarten, thema Oud & Nieuw
Leg een reeks van een aantal woordkaarten van dit thema neer en noem er eentje niet op. Welk woord heb je niet gehoord? Wijs het aan!
Reeksen herhalen
Benodigdheden:
- Woordkaarten, thema Oud & Nieuw
- Eventueel een handpop
Oefen het auditief geheugen van de kinderen door bijvoorbeeld twee, drie, vier of vijf woordkaarten van dit thema hardop te benoemen, laat de kinderen deze reeks woorden vervolgens herhalen en daarbij de genoemde kaarten in de juiste volgorde neerleggen.
Variatie: De handpop zegt rijtjes woorden (3-5) of zinnen (4-7 woorden) op die de kinderen moeten nazeggen. Gebruik de woorden van de woordenlijst en/of woordkaarten bij het thema.
Spel: Welk woord heb jij?
Benodigdheden:
- Woordkaarten, thema Oud & Nieuw
De kinderen bestuderen hun kaart en leggen deze daarna omgekeerd onder hun stoel. Noem nu steeds een kaart op.
Het kind met de genoemde kaart gaat bij het horen van zijn kaart staan.
Het wordt lastiger als je de kinderen een aantal keer van kaart of van plaats laat wisselen.
Geheugen (zinnen)
Zinnen nazeggen
Benodigdheden:
- Geen
De kinderen zeggen zinnen na
→ Zinnen van 4- 7 woorden (groep 1):
Het is Oud & Nieuw
De klok slaat 12 uur
Ik eet heerlijke oliebollen
→ Zinnen van 7 – 10 woorden (groep 2):
Ik doe poedersuiker op mijn lekkere oliebollen
Als het 12 uur is dan ga ik vuurwerk kijken
Met Oud & Nieuw spelen we spelletjes met ons gezin
Ik stuur een kaart met een wens naar mijn vriendje
Handelingen herhalen
Benodigdheden:
- Geen
Benoem een aantal handelingen en laat de kinderen deze daarna uitbeelden.
Op die manier werk je ook nog eens aan het auditieve geheugen.
Voorbeelden:
Ik schrijf een wenskaart
Ik plak er een postzegel op
Ik doe hem in de brievenbus
Ik maak een oliebol
Ik strooi er poedersuiker overheen
Ik eet de oliebol op
Auditieve discriminatie (letters)
Een beginklank verkennen
Benodigdheden:
- Een vel papier
- Een stift
Bied een letter aan: Bijvoorbeeld de V van vuurwerk
Schrijf deze letter op een vel papier en verken de klank.
Hoe ziet deze klank eruit? Geef de kinderen een spiegel en laat ze naar zichzelf kijken.
Verken de klank door de hand op de hals te leggen. Vraag de kinderen of ze iets voelen. Wat voelen ze? Voelen ze dit ook bij andere klanken?
Knijp in je neus. Hoor je de klank nu nog?
Zet je lippen op elkaar. Kun je de klank nu nog steeds maken?
Houd je hand een stukje van je mond en zeg de klank. Wat voel je?
Hoe ziet je mond er eigenlijk uit wanneer je deze klank maakt?
Wat gebeurt er als je deze klank bij een spiegel of tegen een raam maakt?
Kunnen de kinderen de letter met hun handen of zelfs met hun hele lichaam maken?
Wie weet hoe deze letter eruit ziet? Benoem de vorm van de letter.
Loop de letter
Schrijf de letter een aantal keren in de lucht, op elkaars rug, op de grond enz... en spreek daarbij steeds de klank uit.
Wie heeft deze letter in zijn naam?
Hoe zou je heten als we de aangeboden letter voor je naam plakken?
Letterwoordveld
Benodigdheden:
- Een vel papier
- Twee stiften in verschillende kleuren
Maak een woordveld rondom de aangeboden (begin-)letter. Bijvoorbeeld de V van vuurwerk. Kunnen de kinderen meer woorden met deze letter bedenken?
Schrijf de woorden op een vel papier. Geef de letter een andere kleur of onderstreep ze. Laat kinderen tijdens de werkles tekeningen bij de woorden maken.
Variatie: Bedenk allerlei woorden met deze letter en schrijf ze op een briefje.
Deel de briefjes daarna uit en laat de kinderen er een prop van maken.
Tel af en laat ze de proppen omhoog gooien. Daarna gaan de kinderen door de klas lopen. Steeds wanneer de leerkracht in de handen klapt, raapt iedereen een prop van de grond.
Een vreemde Nieuwjaarsbrief
Benodigdheden:
- Een Nieuwjaarsbrief, waarin een bepaalde letter steeds is weggelaten
- Letterkaartjes met daarop de ontbrekende letter
Er wordt een vreemde Nieuwjaarswens in de klas bezorgd. Lees de brief voor en zeg dat je er niets van begrijpt. Er is namelijk een letter gestolen uit de brief. Hebben de kinderen een idee welke letter dat is? Ze gaan in de klas op zoek naar deze letter om de brief weer compleet te maken. Ga daarna op zoek naar nog meer woorden, die met dezelfde letter beginnen, want dat heeft de letterdief in de brief gevraagd.
Variatie: Laat meerdere letters weg en bekijk samen welke letterklank er op de lege plekken in de brief moeten worden terug geplakt. Benoem daarbij de klank hardop en plak deze aan de rest van het woord. Klopt dat woord dan in de zin?
Beginrijm
Benodigdheden:
- Geen
Zeg een paar woorden met de eerste letter langgerekt. Stel de kinderen daarbij de vraag:
Hoeveel woorden hoor je? (herhaling)
Welke letter / Wat hoor je steeds bij elk woord hetzelfde?
Hoeveel keer hoor je die letter?
Breid het aantal woorden uit als het goed gaat.
Bijvoorbeeld:
V: vvvvuur vvvvvuurwerk vvvvvlaggetje
Reactiespel
Benodigdheden:
- Geen
Noem een rijtje klanken achter elkaar op. De kinderen moeten gaan staan als ze de afgesproken letter horen. Bijvoorbeeld de V van vuurwerk.
Proost!
Benodigdheden:
- Kartonnen bekers
Schrijf de beginletters van de kinderen onderop de bekers. We gaan proosten op het nieuwe jaar. Deel de bekers uit. Hebben de kinderen de goede beker gekregen?
Ze regelen samen dat iedereen de goede beker krijgt.
Variatie: Drink na afloop echte limonade uit de bekers of laat de kinderen er samen iets mee bouwen, door de bekers te stapelen.
Post it!
Benodigdheden:
- Post it's met daarop de aangeboden letter. Bijvoorbeeld de letter V van vuurwerk.
Geef elk kind een post it met de aangeboden letter. Laat de kinderen rondlopen door de klas en op zoek gaan naar een voorwerp, die begint met deze letter. Daar plakken ze hun post it op. Bespreek de vondsten. Laat de zelfklevende briefjes een paar dagen zitten.
Speuren naar de letter...
Benodigdheden:
- Een tekst (bijvoorbeeld een liedje) op een groot papier
- Stiften
Schrijf de tekst op het papier.
Laat de kinderen de afgesproken letter zoeken en deze met een kleur onderstrepen.
Bijvoorbeeld de V van vuurwerk.
Lees de tekst daarna hardop voor en benadruk daarbij die letter.
Ik zie, ik zie...
Benodigdheden:
- Geen
Ga in de klas op zoek naar voorwerpen met een bepaalde beginklank, bijvoorbeeld de V van Vuurwerk en verzamel ze.
Verzamel ze op een lettertafel.
Variatie: Speel het spel 'Ik zie, ik zie wat jullie niet zien en het begint met de letter ...'
Voorwerpen bij beginklanken zoeken
Benodigdheden:
- Een fotocamera
Ga in de klas op zoek naar voorwerpen die beginnen met de aangeboden klank, bijvoorbeeld de V van Vuurwerk, en verzamel ze of laat ze spullen van thuis meenemen. Leg de beginletter erbij. Maak hier foto's van voor de lettermuur of lettertafel.
Een grabbelzak
Benodigdheden:
- Een zak
- Woordkaartjes
Haal om de beurt een woordkaart uit de grabbelzak. Als het een woord met een afgesproken beginklank is, bijvoorbeeld de V van Vuurwerk, dan mogen de kinderen klappen.
Een letter in de lucht
Benodigdheden:
- Letterkaartjes van een bepaalde letter, voor ieder kind eentje. Bijvoorbeeld de V van Vuurwerk.
- Andere letterkaartjes
Leg de letters op de tafel.
Laat de kinderen allemaal een kaartje zoeken met dezelfde letter als op hun kaartje.
Zeg vervolgens woordjes. Als deze met de letter op hun kaartje beginnen, dan steken ze hun letterkaartje in de lucht. Kennen zij nog meer woordjes met deze letter?
Woorden tekenen
Benodigdheden:
- Een papier
- Een stift
De kinderen gaan in tweetallen of groepjes woorden bedenken waarin ze de afgesproken letter horen. Bijvoorbeeld de V van Vuurwerk. Ze tekenen deze.
Schrijf het woord onder de tekeningen en geef deze een andere kleur.
Welke hoort er (niet) bij?
Benodigdheden:
- Een groot vel papier
- Een stift.
Verzamel een aantal voorwerpen die beginnen met een bepaalde letterklank. Bijvoorbeeld de V van Vuurwerk.
Laat een kind naar de gang gaan en leg er een voorwerp bij die niet met deze letter begint. Kan het kind raden welke er niet bij hoort? Met welke klank begint deze wel dan?
Variatie 1: Noem steeds een rijtje woorden met dezelfde beginletter.
Spreek deze overdreven uit. Kunnen de kinderen vertellen waarom deze bij elkaar horen? Bijv. Kleur-krant-kop-kist.
Variatie 2: Welk woord hoort er niet bij? Zet er een woord tussen die er niet bij past.
Ter controle kunnen de woorden op een groot vel papier geschreven worden.
Bewegende letters
Benodigdheden:
- Geen
Verzin allerlei bewegingen bij een klank die de kinderen kunnen uitvoeren.
Bijv. bij de letter V van Vuurwerk:
V: Vuist maken, vliegen, vegen, vastpakken
Variatie: Noem ook werkwoorden die niet met de afgesproken letter beginnen.
Wanneer de kinderen deze horen, mogen ze deze ook niet uitbeelden.
Een letterspeurtocht
Benodigdheden:
- Letterkaarten
Hang de aangeboden letter, bijvoorbeeld de V van Vuurwerk, of verschillende letters, die al zijn aangeleerd, in de klas/school op en laat de kinderen deze zoeken.
Verzamel ze en ga hierna voor elke letter op zoek naar een voorwerp dat met deze letter begint en leg het voorwerp bij de letter.
Dezelfde letter in een reeks woorden
Benodigdheden:
- Geen
Noem steeds een rijtje van drie woorden, waarbij de begin-/midden- of eindklank hetzelfde is. Horen de kinderen welke dat is?
Bijv.
Vuurwerk-vlag-vijl
Pijl-bijt-bijl
Klok-dak-bak
Liedje
Benodigdheden:
- Geen
Zeg de tekst van een liedje zin voor zin. Bedenk welke woorden met een afgesproken klank beginnen, bijvoorbeeld de V van vuurwerk. Probeer het liedje te zingen zonder deze woorden uit te spreken of start met één woord dat wordt weggelaten en breid dit later uit.
Welus/nietus
Benodigdheden:
- Geen
De leerkracht noemt een letter. Bijvoorbeeld de V van Vuurwerk.
Vervolgens noemt de leerkracht een woord.
Zit de letter in dit woord? Dan mogen de kinderen op hun stoel gaan staan.
Zit de letter niet in het woord, dan gaan of blijven de kinderen zitten.
Welk woord begint met een...?
Benodigdheden:
- Geen
Noem steeds twee woorden. Welk woord begint met de afgesproken letter? Bijvoorbeeld de letter V van Vuurwerk.
Rijmwoorden
Benodigdheden:
- Geen
Laat kinderen rijmwoorden bedenken die steeds met een afgesproken letter beginnen.
Bijvoorbeeld bij de letter V van Vuurwerk: duur-v..., dag-v... en raak-v...
Cirkels
Benodigdheden:
- Een knuffel
- Gekleurde vouwcirkels met de cijfers 1-12
Leg de cirkels als een klok neer en zet de knuffel voor de eerste cirkel.
Laat de kinderen woorden met een bepaalde klank bedenken en verplaats de knuffel voor elk juist woord een cirkel verder. Ga door totdat de knuffel bij de laatste cirkel (12 uur)is.
De letterwinkel
Benodigdheden:
- Geen
We gaan winkelen in de letterwinkel. In de letterwinkel vvv (van Vuurwerk) verkopen ze alleen spullen die beginnen met de letter g. Geef een voorbeeld. Ze verkopen er bijvoorbeeld wel vvvvvuurwerk en vvvvlaggen, maar geen mmmmeloenen.
Noem nu steeds een product en laat de kinderen vertellen of dit wel of niet te koop is in de vvv-winkel, bijv. boek, vis, peer, geit, ring, gans, lijm, vlinders, pannenkoeken, gehaktballen, vogel, geurtje, groente, schaar, golfbal, voetbal, glijbaan. Vraag na afloop of de kinderen nog weten welke spullen je in de vvv-winkel hebt gekocht en laat ze dit opnoemen.
Wat zou je nog meer kunnen kopen in de vvv-winkel?
Variatie: Andere letterwinkels
De letterdief
Benodigdheden:
- Geen
Er is een letterdief in de letterwinkel vvvv geweest. Hij heeft alle letters vvv gestolen.
Noem een paar producten, maar laat de vvv-klank weg. Kunnen de kinderen raden over welk product het gaat? Bijvoorbeeld: uurwerk, is, linder, lag.
Variatie: De letterdief heeft een heleboel letters gestolen en er stiekem een v voor teruggelegd. Vervang de eerste letters van producten en laat de kinderen raden welk product er wordt bedoeld:. Bijvoorbeeld: vleurpotloden, vrentenbollen, veer, vananen en vannenkoeken.
Tongbrekers
Benodigdheden:
- Geen
De kinderen zeggen de volgende tongbrekers na. Hoeveel woorden horen ze in iedere zin? Met welke letter beginnen veel woorden in iedere zin? Hoeveel keer horen ze die letter? Welke woorden in de zin beginnen met een andere letter?
Woordkaarten
Benodigdheden:
- Woordkaarten, Oud & Nieuw
Laat een woordkaart, behorende bij dit thema, zien en horen.
De kinderen benoemen de beginklank.
Je kunt dit eenvoudiger maken door de keuze te beperken en te vragen:
Begint dit woord wel met de “(letter)” of niet?
Variatie: Of noem een beginklank en laat de kinderen een woordkaart zoeken die daarbij hoort. Vraag de kinderen ook eens welke klank zij achteraan horen.
Een rugtekening
Benodigdheden:
- Letterkaartjes
Laat de kinderen een afgesproken letter, bijvoorbeeld de V van Vuurwerk, op elkaars rug tekenen.
Een verhaal
Benodigdheden:
- Voor ieder kind een letterkaartje van de letter V van Vuurwerk
Vertel een verhaal. Steeds wanneer de kinderen een woordje met de letter V van Vuurwerk horen (verleng deze klank duidelijk) steken ze hun letterkaartje in de lucht.
Auditieve discriminatie (woorden)
Reactie woorden
Benodigdheden:
- Geen
Zeg steeds een rijtje woorden op. Steeds als de kinderen het woord klok horen klappen zij in hun handen. Bijvoorbeeld:
Klok - oud - nieuw - klok - klok - uur - oliebol - feest - klok- vuurwerk - klok.
Variatie: Lees een stukje uit een boek voor. Vraag de kinderen elke keer dat zij een afgesproken woord horen om hun hand op te steken.
Dit zorgt ervoor dat kinderen naast het kunnen luisteren naar de inhoud van het verhaal, ook gaan luisteren naar speciale woorden en klanken.
Hetzelfde woord in twee zinnen
Benodigdheden:
- Geen
Zeg steeds twee zinnen met hetzelfde woord erin. Gebruik woorden die bij Oud & Nieuw horen. Horen zij hetzelfde woord in twee zinnen?
Hetzelfde woord
Benodigdheden:
- Geen
Noem steeds een rijtje met vier woorden. Horen de kinderen welk woord er twee keer is genoemd? Bijvoorbeeld:
Wenskaart - oliebol - klok - klok
Wie heeft het woord?
Benodigdheden:
- Woordkaarten, thema Oud & Nieuw
Ieder kind heeft een woordkaart, behorende bij dit thema, in de hand. De leerkracht verzint een verhaal met de woorden op deze woordkaartjes. Zodra hij/zij een woord noemt wat bij iemand op het kaartje staat, moet diegene het kaartje in de lucht steken.
Eerste/middelste/laatste
Eerst-middelste-laatste letter of woord
Benodigdheden:
- Woordkaarten, thema Oud & Nieuw
Noem steeds een kort woord (bij voorkeur met drie letters).
Wat was de eerste/middelste/laatste letter?
Noem steeds drie woorden van de woordkaarten.
Wat was het eerste/middelste/laatste woord?
Eindklank
Benodigdheden:
- Geen
Noem woorden met dezelfde eindklank en vraag de kinderen welk stukje van het woord hetzelfde klinkt. Weten de kinderen zelf nog meer woorden die daarmee eindigen?
Bijvoorbeeld:
Jaarkalender - maandkalender - dagkalender
Vuurpijl - gifpijl - liefdespijl
Vuurwerk - hekwerk - boekwerk
Oliebol - appelbol - aardbol
Poedersuiker - tafelsuiker - rietsuiker
Welke letter is er veranderd?
Benodigdheden:
- Geen
Verander de eerste, de middelste, of de laatste letter van woorden die met een thema Oud & Nieuw te maken hebben. Weten de kinderen welk woord je bedoelt?
Maak bijvoorbeeld van het woord boos het woord boot. Welk woord wordt bedoeld?
En welke letter is veranderd?
Een letterslang
Benodigdheden:
- Stroken papier
- Een stift.
Dit is een moeilijke activiteit.
Maak met de kinderen een slang van woorden. Begin bijv. met het woord 'klok'
Vraag de kinderen welke klank je bij 'klok' achteraan hoort. Bedenk samen een woord dat met deze klank begint, bijvoorbeeld 'kip'. Vraag de kinderen wat de laatste letter van 'kip' is en bedenk een woord dat met de 'p' begint. Schrijf de woorden op een lange strook papier, zodat de kinderen kunnen zien dat de eind- en beginklank telkens hetzelfde zijn.
Ga door tot de kinderen geen woorden meer weten.
Middenklank
Benodigdheden:
- Geen
De klank is O van klok (spreek een klank af). Wie weet er een woord waar die klank in zit?
Laat de kinderen een paar woorden met die klank bedenken. Zeg: 'Ik zeg nu allerlei woorden: sommige met een O in het midden, in andere woorden hoor je een andere klank. Ga staan (o.i.d.) als je de afgesproken klank hoort.
Bijvoorbeeld:
O: bos - bes - vos- mos- storm - laars - worm - wolf- zwijn- schors - bolster - hol
Rijmen
Gedichtje
Benodigdheden:
- Geen
Geef de kinderen de opdracht om een kort gedichtje te maken met een themawoord, bijvoorbeeld: klok, pijl, oud enz.
Zinnen afmaken
Benodigdheden:
- Geen
De kinderen maken rijmzinnen af. De zin wordt langzaam voorgelezen.
Het laatste woord moeten de kinderen aanvullen.
Bijvoorbeeld: De klok slaat 12 uur - Auto's zijn heel ...
Het oude jaar is voorbij - vier je dat met ...?
Wat hoort er niet bij?
Benodigdheden:
- Geen
Zeg steeds drie woorden, waarvan er twee rijmen.
De kinderen proberen te ontdekken welk woord er niet rijmt. Wie kan er zelf woorden bedenken? Bijvoorbeeld:
Klok - sok - uur
Een rijmkroon
Benodigdheden:
- Een kroon (of hoed)
Geef een kroon of hoed de kring rond. Vraag de kinderen op woorden rondom Oud & Nieuw te rijmen. Wie een rijmwoord weet, krijgt de kroon op en noemt zijn rijmwoord.
Een versje bekijken
Benodigdheden:
- Een versje over Oud & Nieuw op een groot vel papier
- Een stift
Lees een versje voor. Waar gaat het over?
Bekijk daarna de vorm van het versje. Welke woorden lijken op elkaar?
Zoek de woorden die op elkaar rijmen.
De rijmwoorden worden onderstreept. Wat zien de kinderen bij deze woorden ? Rijmwoorden hebben dezelfde letters op het eind. Vraag de kinderen nog meer rijmwoorden bij deze woorden te bedenken. Deze woorden worden onder elkaar genoteerd. Telkens wordt gekeken of er dezelfde letters zijn en waar die staan.
Variatie: Zien de kinderen woorden in het versje, die lang of kort zijn?
Zelf rijmwoorden bedenken
Benodigdheden:
- Woordkaarten
Laat de kinderen rijmwoorden verzinnen bij de woordkaarten van dit thema.
Kies bij voorkeur voor eenlettergrepige woorden.
Lange en korte woorden
Het langste woord
Benodigdheden:
- Een kleine en een grote afbeelding
- Woordkaarten, thema Oud & Nieuw
Noem steeds twee woorden op. Horen de kinderen welk woord het langste is?
Gebruik de woorden van de woordenlijst en/of woordkaarten bij het thema.
Leg de woordkaarten ervan bij een kleine afbeelding (korte woorden) en een grote afbeelding (lange woorden).
Wat hoort er niet bij?
Benodigdheden:
- Geen
Zeg steeds drie woorden, waarvan er twee kort zijn.
De kinderen proberen te ontdekken welk woord er lang is.
Klok - pijl - oliebollenschaal
Lange en korte zinnen
De langste zin
Benodigdheden:
- Geen
Noem steeds twee woorden of zinnen op. Horen de kinderen welk woord/zin het langste is?
Gebruik de woorden van de woordenlijst en/of woordkaarten bij het thema Oud en Nieuw.
Bied ook eens twee zinnen aan. Horen de kinderen welke het langste is?
Zinnen verdelen in woorden
Benodigdheden:
- Groot vel papier
- Stift
- Blokjes en /of hoepels
Zeg zinnen over Oud en Nieuw en laat de kinderen evenveel blokjes neerleggen of stappen zetten (leg bijv. hoepels neer en laat ze van hoepel naar hoepel gaan).
Schrijf de zin daarna op en laat de kinderen de zin verdelen in woorden.
De zin wordt steeds langer
Benodigdheden:
- Groot vel papier
- Stift
Schrijf het eerste stukje van een zin op en maak deze steeds langer.
Bijvoorbeeld:
Ik/ steek/ vuurwerk/ af
De oliebol/ is/ erg/ lekker
Letters, woorden en zinnen
Het verschil tussen een letter, woord en zin
Benodigdheden:
- Stroken met de zin "de klok tikt"
- Stroken met het woordje "klok"
- Stroken met de letters "k", "l", "o" en "k"
Leg de stroken in de kring en geef de kinderen opdrachten als: pak de letter k, pak het woordje "klok", pak de zin "de klok tikt"
Een Nieuwjaarswens maken
Benodigdheden:
- Potloden, stiften of pennen
- Papier
- Envelop
- Klassenpop
De klassenpop is wil Nieuwjaars versturen. Hoe doe je dat?
Wat moet er op een Nieuwjaarswens komen te staan? Schrijf op een groot vel papier op wat de kinderen benoemen. Bekijk daarna welke letters en woorden op elkaar lijken. Waar staat voor wie de wens is en waar staat van wie de wens is? Kopieer de wens en laat de kinderen deze versieren met tekeningen.
Analyse/synthese
Maak de zin af
Benodigdheden:
- Geen
Zeg een zin met één woord in stukjes. De kinderen raden wat er gezegd wordt.
Begin met mk-k-mk woorden. Later kun je dit uitbreiden naar mk-mk-k-mk-mk woorden.
Bijvoorbeeld:
De klok slaat 12 uu-r
Variatie: Een vervolg activiteit hierop kan zijn; alleen het losse woord herkennen.
Klanken springen
Benodigdheden:
- Drie hoepels
Zeg steeds een woord, passende bij Oud en Nieuw, dat bestaat uit drie klanken en laat een kind in de hoepels springen, terwijl hij de klanken benoemt. Wissel af en toe ook van rol, laat het kind woorden met drie klanken bedenken en spring dan zelf.
Gaat het goed, gebruik dan meer hoepels en langere woorden.
Woorden hakken en plakken
Benodigdheden:
- Woordkaarten, thema Oud & Nieuw
- Dopjes of cijferkaarten
Klap de woorden op de woordkaarten, in lettergrepen en laat de kinderen raden welk woord het is. Gebruik hier alleen de klankzuivere woorden voor. Laat de kaarten daarna bij het juiste aantal leggen. Dit kunnen bijvoorbeeld dopjes of cijferkaarten zijn (of houd het simpeler en laat ze sorteren op lange of korte woorden).
Draai het ook eens om en laat de kinderen de lettergrepen weer verbinden tot woorden of vraag om een kaart waarbij je bijv. twee keer moet klappen.
InstrumenTAAL
Benodigdheden:
- Geef elk kind een instrument.
Noem een woord, passende bij Oud & Nieuw, en laat de kinderen dit woord in klankgroepen spelen.
Voor elke klankgroep spelen ze een keer op hun instrument.
Variatie: Varieer door de instrumentgroepen om de beurt te laten spelen, door kinderen alleen te laten spelen en door te spelen zonder het woord hardop te zeggen.
Welk woord klap ik?
Benodigdheden:
- Een touw
Leg het touw op de grond zodat er twee vakken ontstaan.
Spreek met de kinderen af, dat je een woord in stukjes gaat klappen. Als ze denken dat je "klok" hebt geklapt gaan ze in het ene vak staan (wijs dit aan), als ze denken dat je "vuurwerk" hebt geklapt dan gaan ze in het andere vak staan.
Variatie: Noem twee woorden; een lang woord en een kort woord en klap er eentje in stukjes zonder het woord te zeggen. De kinderen moeten in het bijbehorende vak gaan staan. Bied ook eens twee woorden aan die even lang zijn (en laat de kinderen ontdekken dat beide vakken dus goed zijn).
Letterdoosje
Benodigdheden:
- Doosje
- De letters: K-L-O-K
- Letterlijn
- Papier en stift
- Een handpop
In het letterdoosje komen de letters: k-l-o-k. Bespreek elke week een nieuwe letter.
De kinderen mogen dan allemaal dingen zoeken en meenemen die met die letter beginnen. Laat de handpop kijken of de goede dingen in de letterbak liggen.
Vervolgens bedenk je er samen nog meer woorden bij en schrijf je deze deze op een papier. Hang deze aan de letterlijn. Op volgorde van de letters van het alfabet.
Samengestelde woorden
Benodigdheden:
- Geen
Zeg tegen de kinderen: 'Het woord is vuur. Ik plak daar het woord werk achter.
Dan wordt het ...?' Laat de kinderen de woorden vastplakken.
Kunnen ze ook een ander woord aan 'vuur' vastplakken?
Variatie: 'Ik zeg 2 woorden: -werk en -zee. Welk woord kan er voor beide woorden geplakt worden om een nieuw, lang woord te maken?'
Op zoek naar meer?
Heb je zelf ook nog leuke suggesties? Laat dan een reactie achter!
.
.
Commentaires