Kleuters leren om hun handen te wassen
Bijgewerkt op: 26 aug.
Het is heel normaal dat kinderen met hun handen van alles ontdekken en graag willen aanraken. Bacteriën en ziektekiemen kunnen makkelijk via handen, kinderen en de rest van het gezin ziek maken. Het is belangrijk dat een kind zijn handen regelmatig wast.
Hiermee kan je het verspreiden van virussen en bacteriën zoveel mogelijk voorkomen.
De meeste kleuters wassen hun handen echter te weinig. En als ze hun handen wassen, doen ze het vaak verkeerd. Als van jongs af aan kinderen geleerd wordt hun handen goed te wassen, zal het net zo vanzelf gaan als de dagelijkse routine, zoals tanden poetsen en aankleden. Hoe kan je uitleggen waarom dit belangrijk is? En hoe maak je het handen wassen zo leuk mogelijk? In deze blog lees je er meer over!
Laat kleuters het zelf doen!
Van proberen kun je leren! En toch komen veel kleuters vaak vragen of je ze wilt helpen, zonder dat ze het zelf eerst geprobeerd hebben.
Het is echter belangrijk dat een kind zelfredzaam wordt.
Het stimuleren van zelfredzaamheid is niet alleen maar een handig hulpmiddel voor de leerkracht of ouder, maar ook een belangrijke ontwikkeling voor het kind zelf.
Stimuleer kleuters dus zoveel mogelijk om het zelf te doen.
Maak ze ervan bewust dat ze het zelf kunnen en ook waarom dat zo fijn is.
Het is fijn als je niet steeds afhankelijk bent van de hulp van anderen en het geeft kinderen bovendien een competent gevoel en het is ook goed voor het zelfvertrouwen en het zelfbeeld van een kind.
Handen wassen is belangrijk!
Het is belangrijk dat een kind zijn handen regelmatig wast. Hiermee kan je helpen voorkomen dat virussen en bacteriën zich verspreiden. Via zijn/haar handen kan een kind een virus of bacterie makkelijk doorgeven aan iemand anders. Door regelmatig goed zijn/haar handen te wassen, heeft hij/zij dus minder kans om een virus of bacterie te krijgen of door te geven aan anderen. Leer kleuters daarom zelf hun handen te wassen.
Leg ze dat goed en vaak je handen wassen helpt om te voorkomen dat je ziek wordt of dat je andere mensen ziek maakt. Leg dit bijvoorbeeld uit met het volgende glitterexperiment:
Of drenk wat olie over de kinderhandjes en strooi daar kaneel over.
Organiseer ook activiteiten, waarbij ze leren over het verschil tussen schoon en vies.
Bespreek ook in welke ander situaties je je handen wast:
Voor het eten
Na het aaien van dieren
Als je je neus hebt gesnoten, als je hebt gehoest of geniest
Voor het maken van eten
Na het bezoeken van het toilet
Als je buiten bent geweest
Als je bloed hebt aangeraakt
Na het poetsen
Als je vieze handen hebt
Voor het slapen gaan
Hulpmiddelen
Zorg ervoor dat kinderen goed bij de wasbak kunnen en plaats een opstapje bij de wasbak. Het kind kan er dan makkelijker bij en dit voorkomt een grote kliederboel. Laat de kinderen hun mouwen opstropen, om te voorkomen dat hun mouwen nat worden. Dit kan namelijk een broeinest voor bacteriën zijn.
Het is goed om rekening te houden met de soort zeep voor kinderen.
Gebruik vloeibare zeep. Op een stuk zeep kunnen bacteriën makkelijker achterblijven.
Een handpomp met vloeibare zeep is daarom hygiënischer.
Prikzeep die in de ogen van kinderen spettert gaat irriteren. Op die manier krijgt een kind vaak angst voor zeep en is het moeilijker om kinderen handen wassen aan te leren.
Een kinderhuidje is ook veel dunner dan een volwassen huid. Waardoor bepaalde stoffen makkelijker kunnen doordringen. Let bij het kopen van zeep dus op de volgende punten:
Vermijd teveel schuimend zeep.
Kijk naar de juiste PH waarde.
Geen parfum; let op voor een allergische reactie.
Kijk welke ingrediënten er op de lijst staan
Gebruik zeepsoorten die goed aangeschreven staan.
Maak de handpomp iedere dag schoon én droog.
Een zeepdispenser is vaak nog wel wat lastig om in te drukken.
Een automatische zeepdispenser werkt met een bewegingssensor en is daardoor voor een kleuter vaak een stuk gemakkelijker.
Tip: Pakken de kinderen veel handzeep, doe dan een elastiekje onder het pompje.
Afdrogen is net zo essentieel als handen wassen. Ziektekiemen kunnen namelijk makkelijk ontwikkelen op vochtige handen. Gebruik altijd een schone handdoek voor iedereen apart in het gezin. Papieren handdoekjes zijn het effectiefst en kun je meteen weggooien.
In een stoffen handdoek kunnen bacteriën achterblijven. Is er geen papier?
Verschoon de stoffen handdoek dan iedere dag.
Gebruik liever geen luchtblower, door de deeltjes in de lucht kunnen jij en je kindje ook ziek worden.
In stapjes
Het zelf leren doen kun je in stapjes aanleren.
Voor doen en uitleggen: Laat zien hoe het kind zelf zijn handen kan wassen
Samen doen
Alleen laten proberen (laat ze maar even aanknoeien)
Zelf doen
Houd daarbij de volgende stappen aan:
Zet de kraan open!
Maak je handen nat!
Pak zeep en wrijf met je handen over elkaar zodat het zeep gaat schuimen!
Was de binnenkant en de bovenkant van je hand!
Was op en tussen je vingers!
Was je polsen!
Schrob minstens 20 seconden! Bedenk wel: Voor jonge kinderen is ’20 seconden’ nog te abstract. Leer ze tijdens het handen wassen langzaam tot 20 te tellen of een om een liedje te zingen dat ongeveer 20 seconden duurt.
Spoel je handen af!
Droog je handen af!
Tip: Maak een stappenplan "hoe was ik mijn handen?" en hang deze bij de kraan.
Oefening baart kunst
Herinner kinderen aan het handen wassen zo vaak als nodig is. Jonge kinderen begrijpen wel dat ze hun handen moeten wassen als ze zien dat hun handen vies zijn, bijvoorbeeld door modder of vingerverf. Maar bacteriën en ziektekiemen kun je niet zien…
Benoem tijdens het handen wassen dat het kind bezig is ziektekiemen weg te spoelen.
Dat helpt bij de bewustwording. Houd het wel luchtig om te voorkomen dat je een kind allerlei angsten bijbrengt. Vermijd praten over ‘beestjes’ die je ziek maken. Kinderen kunnen vrij plotseling smetvrees ontwikkelen en dat moet natuurlijk voorkomen worden.
Het kost tijd voor een kind om de gewoonte te krijgen om zijn/haar handen te wassen, en om het goed te doen. Neem daarom de tijd om te oefenen en zorg ervoor dat je helpt wanneer dat nodig is.. Spelenderwijs iets leren is leuk. Kleuters vinden het leuk een ’diploma’ te krijgen voor iets dat ze nu zelfstandig kunnen. Je kan ook een belonings- of gedragskaart gebruiken. Probeert een kind het zelf? Geef complimenten. Bijvoorbeeld: “Je kan het al bijna helemaal alleen’’ of ‘Goed, dat je het al zelf kan of probeert.”
Tenslotte: Geef zelf het goede voorbeeld. Goed voorbeeld doet goed volgen.
Kinderen apen jouw gedrag graag na. Als kinderen zien dat jij regelmatig je handen wast, zullen ze jou na gaan doen.
Zo wordt handen wassen nog leuker!
Met de volgende tips wordt handen wassen voor kleuters een feest.
Gebruik een stempelpompje
Er is een handzeeppomp ("Squid Soap") verkrijgbaar, speciaal voor kinderen, die een stempel afgeeft als je erop drukt. Het duurt 15 tot 20 seconden voordat deze stempel er met goed handen wassen afgaat. De stempel is voor het kind een leuke reden om zijn/haar handen te wassen.
Gebruik een vrolijke handzeeppomp!
Je kan vrolijke handzeeppompen met verschillende striphelden kopen.
Wedden dat een kleuter hier graag zijn/haar handen mee wast?
Beloon!
Maak van handen wassen een spel en beloon de kinderen met stickers. Maak bijvoorbeeld een spaarkaart waar het kind een sticker op mag plakken iedere keer nadat hij/zij zijn/haar handen heeft gewassen. Als je wil kan je afspreken dat het kind bij een volle spaarkaart een extra beloning krijgt, bijvoorbeeld een extra sticker of zelf kiezen waar hij wilt spelen.
Geef complimentjes!
Kinderen vinden het fijn om complimenten te krijgen.
Geef ze dus gerust een compliment als ze hun handen hebben gewassen.
Dit moedigt ze aan om het weer te doen en geeft een kind zelfvertrouwen.
Zing liedjes!
Maak van handen wassen een feestje en zing liedjes. Niet alleen gezellig, maar ook nog eens handig. Zing liedjes die ongeveer 20 seconden duren: de tijd die nodig is om je handen goed te wassen. Zo weet een kind precies wanneer hij/zij klaar is.
Verander 'Vader Jacob' bijvoorbeeld in:
Handen wassen, handen wassen
Heen en weer, heen en weer
Dat wordt lekker schoon, dat wordt lekker schoon
Nog een keer, de laatste keer En schoon zijn ze weer!
Of gebruik dit liedje van Woezel en Pip:
Of verander 'Berend Botje' in:
Handen wassen nu en later
Doe je met veel zeep en water
Je wordt wel nat
Pech gehad
Oh, wat lekker schoon is dat
Boenen, schrobben, boven, onder
Schone handen, je kan niet zonder
En als je ’t doet
Was ook je toet
Want dat staat je heel erg goed
Tussen je vingers heel goed soppen
Ik kijk het na dus je kan niet foppen
Geen gemaar
Nog even daar
En dan ben je helemaal klaar
Een andere versie op 'Berend Botje':
Handjes wassen na het plassen
eerst onder de waterkraan
nu wat zeep en bellen wrijven
maar het is nog niet gedaan
Handjes wrijven, vingers wrijven
wriemel die maar door elkaar
zo willen wij bellen zien
zijn we nu nog vuil misschien?
Dan weer water, fijn geklater
nu moeten die bellen weg
zie ze naar het gaatje gaan
sluit nu maar die waterkraan
Handjes drogen, vingers drogen
zie ik nog een druppel daar?
dep maar al dat water weg
kijk nu zijn we fris en klaar!
Of zing deze variatie op 'Baby Shark'. Pas de tekst aan in het Nederlands.
Of zing dit lied van Dirk Scheele:
Lees boeken!
Lees voor uit kinderboeken waarin handen wassen voorkomen.
Op zoek naar meer?
Kijk dan ook eens op mijn Pinterest
Hoe bevorder jij de zelfredzaamheid van jouw kleuters? Deel ze met andere kleuterleerkrachten en laat een reactie achter onder deze blog!
Bronnen
