Het keuzebord, takenbord en planbord
Op een keuzebord kunnen kinderen zien welke activiteiten zij tijdens een speel-/werkles kunnen kiezen. Een keuzebord kan de werkles sterk structureren en jonge kinderen veel overzicht en rust bieden. In deze blog vertel ik je er meer over.
De functie van een keuzebord
Het keuzebord is een hulpmiddel bij het structureren en plannen van activiteiten in de kleuterklas. Het is een groot bord, meestal vooraan in de klas geplaatst, met afbeeldingen van de verschillende activiteiten en hoeken in de klas, bijvoorbeeld: de huishoek, de bouwhoek, de constructiehoek, de winkel, de poppenkast, een werkje uit de kast enz...
Kleuters kunnen er hun naamkaartje of foto ophangen om aan te geven waar ze willen gaan spelen..
Het keuzebord is vooral in het leven geroepen om kinderen in de kleuterklas structuur aan te bieden. Het geeft kinderen meteen een overzicht waaruit ze kunnen kiezen en soms kunnen kinderen aan het aantal plekken of een cijfer ook zien hoeveel kinderen er op een bepaalde plek mogen spelen.
Een andere reden om het keuzebord te gebruiken is om leerlingen zelfstandig aan het werk te zetten, zodat de leerkracht individuele kleuters kan helpen. Dit vraagt aansluitend wel een juiste ordening en beschikbaarheid van didactische materialen enz.
Over de herkomst van het keuzebord is maar weinig bekend.
Mogelijk is het ontwikkeld vanuit het HighScope-onderwijs, dat sterk inzet op ontwikkeling van zelfsturende vaardigheden van leerlingen en daarbij ook vaak kiesborden gebruikt.
Ook over de effecten is weinig bekend. Een duidelijke wetenschappelijke studie naar de effectiviteit van het keuzebord is namelijk nog niet uitgevoerd. Wel is er een onderzoek gedaan naar klassenmanagement, waarin werd aangetoond dat structuur en doelgerichtheid, betere mogelijkheden bieden om te leren.
Voordelen die door leerkrachten vaak genoemd worden zijn:
De kinderen hebben een overzicht waaruit ze kunnen kiezen
De kinderen kunnen zien hoeveel kinderen er in een hoek mogen spelen. Ze kunnen dus ook zelf zien of er in een hoek nog ruimte is
De leerkracht kan zien welke kinderen waar (horen te) spelen.
Als de kinderen niet in een bepaalde hoek mogen spelen kun je het kaartje eraf halen.
Het keuzebord kan zowel gebruikt worden voor vrij als voor geleid spel.
De kinderen maken een weloverwogen keuze. Dit helpt de kinderen die moeite hebben met opstarten ook wat extra.
Je kunt het bij de inloop meteen als aanwezigheidsbord gebruiken.
Er klinken ook negatieve klanken, die voornamelijk voortkomen uit het feit dat het keuzebord vaak gepaard gaat met verplichte werkopdrachten in plaats van vrij spelen.
Veel gehoorde negatieve klanken van leerkrachten zijn:
Met 30 aarzelende kleuters kan het kiezen soms erg lang duren. Het kan dan wel helpen om kinderen vooraf te vragen om een plan A en een plan B, voor als plan A al vol zit.
Keuzeborden zijn duur in aanschaf (maar gelukkig zijn ze ook zelf te maken!).
Als kinderen zelf hun kaartje nog een keer mogen ophangen zonder het te vragen vergeten ze soms op te ruimen, en vaak weet je dan zelf ook niet meer wie er in de betreffende hoek heeft gespeeld en dus terug moet komen om op te ruimen.
Kinderen die net op school zijn gaan kaartjes van andere kinderen eraf halen en hangen hun eigen kaartje op. Soms zijn kinderen erg "creatief" en verwisselen zij zelf bewust stiekem de kaartjes. Gelukkig is de controle door de andere kinderen groot en corrigeren ze elkaar meestal wel daarin.
Het takenbord en het planbord
Een keuzebord kan echter ook meer sturend worden ingezet. De leerkracht kan bijvoorbeeld verplichte opdrachten ophangen, kinderen activiteiten toewijzen of aangeven hoeveel kinderen er maximaal aan een activiteit mogen deelnemen.
Wanneer de leerkracht een keuzebord gebruikt om de taken op te hangen, die de kinderen die week moeten doen, dan spreken we van een takenbord.
Naast het aanbrengen van structuur, wordt het keuzebord ook vaak ingezet om kleuters hun werk te leren plannen. We spreken dan van een planbord.
Taken en plannen komen voort uit het Daltononderwijs. Voor de invoering van de Wet op het basisonderwijs in 1985 vond dit alleen plaats in klas 1 tot en met klas 6. Met de samenvoeging van kleuterschool en lagere school werd het ook doorgevoerd naar groep 1-2, zonder echter te kijken naar de breinontwikkeling van het jonge kind.
Wanneer je kijkt naar de breinontwikkeling van een jong kind dan is het de vraag of plannen een realistisch doel is bij jonge kinderen. Plannen gebeurt meestal voor een week.