Kinderen vinden het heel fijn om rollenspel te spelen. Hiermee verwerken ze alle gebeurtenissen en indrukken die ze meekrijgen. In deze blog geef ik je suggesties voor rijk rollenspel in je themahoek bij het thema de herfst.
Inrichten
Voor deze hoek zijn niet veel aanpassingen nodig.
Je kunt er je bestaande huishoek voor gebruiken of een aparte themahoek voor inrichten, zodat de kinderen uit de huishoek naar het bos kunnen gaan. Het meest ideale is om er een aparte hoek van te maken, zodat de huishoek bij de themahoek op bezoek kan gaan.
Laat je hoek, om nog meer betrokkenheid te creëren, altijd zoveel mogelijk door de kinderen zelf inrichten. Bespreek met de kinderen hoe de hoek eruit moet komen te zien en inventariseer welke spullen daarvoor nodig zijn.
Maak op een flap drie kolommen. Schrijf/teken in kolom 1 de spullen die al aanwezig zijn in de huishoek, in kolom 2 de spullen, die de kinderen van huis mee mogen nemen en in kolom 3 de spullen die de kinderen zelf gaan maken.
Wellicht komen de kinderen er tijdens het spel achter dat zij nog materialen missen.
Als er voldoende spullen zijn richt je samen met de kinderen de hoek in.
Haal eerst alle overbodige spullen eruit, maak de buitenkant van het huis bijvoorbeeld met zeil of stukken karton en kleed de hoek verder aan met herfstmaterialen.
Maak eventueel ook verschillende kamers in het huis.
Maak een achtergrond van bomen en bosdieren en hang bladeren aan doorzichtige touwtjes boven de hoek of gebruik daarvoor een net. Zet een kruiwagen, een bezem en een hark klaar en leg herfstbladeren buiten de hoek, zodat de kinderen er ook mee kunnen spelen. Zet ook allerlei bosdieren in de hoek. Ook leuk: Plak pootafdrukken van bosdieren (met daarin bijv. letters of cijfers) in een spoor richting de hoek.
Bedenk samen een naam voor het huis van de boswachter. Welke ideeën hebben de kinderen? Welk idee krijgt de meeste stemmen?
Hier kan een staafgrafiek van gemaakt worden.
In mijn blog: De huishoek inrichten vind je meer tips voor het inrichten van een themahoek
Materialen:
Denk bij het inrichten van deze hoek aan de volgende materialen:
Afbeeldingen over het bos en de herfst
Bezem
Bladeren
Boeken over het bos en de herfst
Boomstronken/-stammen
Brievenbus
Cadeau lint
Cd speler met koptelefoon en muziek
Chocoladeletters (je vindt ze hier)
Commode
Computer
Confetti
Constructiematerialen
Cijferkaarten
Cijferstempels
Dennenappels
Deurbel
Geluiden (uit het bos)
Haard/kachel
Handpoppen van bosdieren en kabouters
Hark
Hek
Houtblokken met een (papieren) kampvuurtje
Houtschijven
Houtsnippers
Huisnummer
Insecten
Insectenpotjes
Kast
Keien
Keuken en keukenspullen
Kistjes
Klok
Knuffels (kabouters, heksen, sprookjesfiguren, bosdieren)
Kompas
Kruiwagen
Laarzen
Lampion
Lantaarn
Letters (bijv. de tekst: "Boswachter")
Lichtsnoer
Mandjes
Mos
Net met bladeren
Nootjes
Notenkraker
Paddenstoelen
Pannen
Paraplu
Picknickspullen
Pictogram: Bosdieren
Plattegrond van het bos
Pollepel
Pompoenen
Pootafdrukken bosdieren
Raamwisser
Receptenkaartjes met nootjes en herfstproducten
Regenpak
Richtingaanwijzers
Rollenkaarten
Schemerlampje
Schep
Schrijfmaterialen
Sorteerbakken
Tafel
Tafelkleed
Takken
Telefoon
Telkaartjes
Theeglazen
Theepot
Thermometer
TV (maak deze bijv. van een doos)
Vergrootglas
Verkleedkleding: Boswachter, kabouters, heksen en bosdieren
Verrekijker
Voederbakjes voor de bosdieren
Voorraadpotten
Web
Weegkaartjes
Weegschaal
Welkom in het bos-bord
Woordkaarten  Download hier!Â
Zaag
Zaklantaarn
Zoekkaart: Verstop en zoek de dieren of herfstproducten op de kaart
Zorg voor materialen die zoveel mogelijk alle zintuigen prikkelen (dus materialen die de kinderen kunnen zien, horen, ruiken, voelen en proeven).
Spel
De kinderen kunnen zich in deze hoek door middel van spel verdiepen in het bos en de herfst. Veel kleuters zullen al wel eens in het bos zijn geweest, maar een aantal kinderen misschien ook niet. Daarom is het zinvol om eerst samen verder op verkenning te gaan.
Op verkenning:
Om de kinderen tot spel te stimuleren ga je eerst op verkenning om een stevig fundament voor het spel te creëren.
Je kunt van tevoren bijvoorbeeld de volgende dingen bespreken:
Wie is er wel eens in het bos geweest? Hoe ging dat?
Welke kleuren zie je in een herfstbos?
Welke dieren zie je in een bos?
Hoe ziet het bos eruit?
Wat zie je in de herfst?
Wat doet een boswachter?
Wat kun je in het bos doen?
Welke spullen gebruikt de boswachter?
Wat heeft een boswachter aan?
Wat doet de boswachter zoal?
Wat schrijft de boswachter?
Wat telt/berekent de boswachter?
Wat leest de boswachter? Wat lees je in het bos?
Hoe beweegt de boswachter?
Wat meet de boswachter?
Gebruik de eigen belevingswereld, interesses en ervaringen van de kinderen, foto's, een uitstapje, boeken, vertelplaten, filmpjes, poppenspel of speel een stukje in de kring om de voorkennis over de boswachter en het bos te vergroten.
Voorspelen:
Bespreek ook wat je in deze hoek allemaal zou kunnen spelen?
Probeer de kinderen uit te dagen met zoveel mogelijk suggesties te komen.
Manipulerend spel:
Bij het inrichten van je hoek is het belangrijk om in de gaten te houden of er spelmogelijkheden zijn voor alle spelniveaus. Kinderen zullen in hun spelontwikkeling eerst manipulerend spel laten zien en daarna pas rollenspel. Bij manipulerend spel staat het herhalend handelen centraal en gaat het minder om een bedoeling achter dat handelen. Deze fase hoort bij het spel. Een kind moet in deze fase eerst ontdekken wat je allemaal met een materiaal kunt doen. Wanneer een hoek nieuw is zal het spel, ongeacht de spelfase waarin een kind zich bevindt, ook vooral manipulatief zijn, omdat al die nieuwe voorwerpen moeten worden verkend. Zorg er dus voor, dat er voldoende materialen aanwezig zijn om manipulerend spel mee te spelen. Bij het manipulerend spel in deze themahoek kun je bijvoorbeeld denken aan een mandje met nootjes. Een manipulerende handeling is de nootjes in en uit de mand doen en halen. Jonge kinderen, die nog veel hanterend spel spelen, spelen bovendien graag naast elkaar. Ze doen graag hetzelfde. Zorg daarom voor meerdere exemplaren van dezelfde spullen, zodat de kinderen elkaar kunnen imiteren.Â
In mijn blog: Soorten spel en hoeken lees je meer over deze spelvorm
Rollenspel:
Het manipulerende spel ontwikkelt zich gemiddeld tussen de leeftijd van 4,6-5 jaar langzaam tot meer eenvoudig symbolisch rol gebonden spel. De voorwerpen in de hoek krijgen dan een betekenis uit de werkelijkheid en de kinderen nemen daarbij een andere rol in dan hun eigen ik. Bij rollenspel gaat het dus niet over wat kinderen kunnen DOEN, maar wat zij kunnen SPELEN. Later, gemiddeld tussen 5-6 jaar, zal dit spel steeds verder worden uitgediept. De rol die de kinderen spelen bepaalt voor een groot deel welke handelingen ze uitvoeren. Rollen die in deze hoek gespeeld kunnen worden zijn bijvoorbeeld de rol van:
Boswachter
Vader
Moeder
Kind
Baby (omdat deze rol weinig uitnodigt tot mondelinge taal kun je deze beter vervangen door een babypop).
Bosdieren (omdat deze rol ook weinig uitnodigt tot mondelinge taal kun je deze beter vervangen door knuffels)
Houthakker
Kabouter (jongen)
Jager
Oma
Opa
Om het rollenspel beter tot z'n recht te laten komen kun je bijvoorbeeld de volgende situaties voorspelen:
Op zoek gaan naar bosdieren en deze op hun zoekkaart afstrepen
De bosdieren verzorgen en eten geven.
Boeken lezen over de herfst
Haardhout sprokkelen en de kachel of haardvuur aandoen
Het bos opruimen met de kruiwagen
Bomen omzagen
een feestje organiseren voor de dieren in het bos
Herfstsoepjes of andere herfstrecepten maken
Nootjes tellen
Nootjes sorteren
Een sprookje naspelen
Enz...
Laat de kinderen vrij spelen in de hoek en kom af en toe langs om het spel richting te geven, door bijvoorbeeld mee te spelen.
In mijn blog: Rollenspel en fantasiespel vind je meer informatie over deze spelvorm
Verbinden
De themahoek biedt niet alleen stof voor rollenspel. Je kunt veel verbindingen leggen met andere hoeken en vakgebieden, zoals:
Hoekenspel:Â
Constructief spel:
De kinderen kunnen hout zagen in het bos.
Sensopathisch spel:
Zet de zandtafel eens in je themahoek. Doe er zand, bladeren en/of nootjes in. In de holletjes kunnen plastic bosdieren wonen,
Rollenspel
Gebruik rollenkaarten en/of een spelscript om het rollenspel te stimuleren
Motoriek:Â
De kinderen kunnen zelf allerlei dingen voor de themahoek maken, die motoriek uitdagen, denk bijvoorbeeld aan:
Zelf allerlei attributen voor de themahoek knutselen
Door de volgende materialen toe te voegen kun je de motoriek uitdagen:
Grote motoriek: Grote materialen, een bezem, een gieter, een kruiwagen en manden.
Kleine motoriek: Kleine materialen, schrijfmaterialen, gereedschap, keukenattributen, nootjes, een telefoon, een notenkraker en tuingereedschap.
Geletterdheid:Â
De kinderen kunnen zelf allerlei dingen voor de themahoek maken, die geletterdheid uitdagen, denk bijvoorbeeld aan:
Het tekenen van een spelscript in 4-6 belangrijke scenes
Een naambord
Een welkombord voor het bos
Een stappenplan
Recepten/een kookboek met herfsthapjes
Richtingaanwijzers
Een informatiebord
Kernwoorden stempelen en deze op de materialen in de themahoek plakken
Door de volgende materialen toe te voegen kun je de geletterdheid uitdagen:
Mondelinge taal: een walkie talkie en een telefoon
Geletterdheid: boeken, kookboeken, pictogrammen, een naambord, een stappenplan, een spelscript, kaarten/enveloppen, een brievenbus, letterstempels, schrijfmaterialen, papier en woordkaarten.
Gecijferdheid:Â
De kinderen kunnen zelf allerlei dingen voor de themahoek maken, die gecijferdheid uitdagen, denk bijvoorbeeld aan:
Een plattegrond van het bos
Een klok
Receptenkaartjes
Een stappenplan
Door de volgende materialen toe te voegen kun je de geletterdheid uitdagen:
Tellen: telkaarten en nootjes
Cijfers: een afstandsbediening, cijferkaarten, cijferstempels, een huisnummer, een telefoon en een telefoonboek
Wegen: een weegschaal, weegkaartjes en een keukenweegschaal
Meten: een duimstok, een rolmaat, een meetlint, een liniaal, een brievenbus en een vergrootglas
Inhoud: een koffiekan, koffiekopjes, een theepot, theeglazen, glazen, een picknickmand, mandjes, een rugzak en een brievenbus
Tijd: een stappenplan, een klok, een speelklok, een kookwekker en een horloge
Ruimtelijk inzicht: richtingaanwijzers, een plattegrond, een kompas, een fotocamera en een verrekijker
Sorteren: voorraadpotten/mandjes met etiketten, sorteerbakjes
Wereldoriëntatie:Â
Door de volgende materialen toe te voegen kun je de wereldoriëntatie uitdagen: informatieve boeken (over het bos en de herfst), insectenpotjes, natuurlijke materialen, een plattegrond, een vergrootglas en zoekkaarten
Digitale geletterdheid:Â
Zie voor suggesties mijn blog:Â Digitale geletterdheid in de huishoek
In mijn blog: Beredeneerd spelen lees je hoe je doelen aan spel verbindt
Spelbegeleiding
Kinderen laten vanuit manipulerend imitatiespel dus steeds meer symbolisch rollenspel zien.
Bij het ene kind gaat dit wat sneller dan bij het andere kind. Dat is ook afhankelijk van het verloop van de taalontwikkeling en de sociaal-emotionele ontwikkeling.
In mijn blog: De ontwikkeling van rollenspel lees je hier meer over.
Wanneer kinderen moeite hebben om uit de fase van het experimenteren en imiteren tot rol gebonden spel te komen, bijvoorbeeld omdat zij zelfsturing missen, kan het nodig zijn om mee te spelen. Hierover lees je meer in mijn blog: Spelbegeleiding
Om kinderen, die in de manipulerende en imiterende spelfase blijven hangen, te helpen om tot spelscenario’s te komen met duidelijke rollen en regels kun je ook een spelscript aanreiken. Een spelscript begint meestal in de kring. Je verkent eerst het thema met de kinderen. Laat leerlingen zoveel mogelijk actief meedenken over het script, de materialen en inrichting. Vanuit hier ontstaan vaak al spelideeën. Een spelscript kan ook tijdens het spel zelf ontstaan. Ga hiervoor met een klein groepje naar de huishoek.
Kinderen die het rollenspel al kunnen verdiepen kun je als verrijkende opdracht, voorafgaande aan het spel, ook zelf een spelscript laten tekenen.
In mijn blog: Spelscripts lees je er meer over.
Suggesties voor spelscripts:
Introduceer in de kring een avontuur of een actie. Speel dit avontuur daarna met de kinderen na.
Hang afbeeldingen uit een boek op, zodat de kinderen het verhaal kunnen naspelen.
Teken een spelscenario.
Help de kinderen door middel van wie-waar-wat kaarten om ze structuur in het spel te bieden en zo tot spelscenario’s te komen met duidelijke rollen en regels. Zo weten de kinderen beter welke rollen ze zouden kunnen spelen en hebben zij een geheugensteuntje om in hun rol te blijven. Spreek af wie ze gaan zijn en verken samen de inhoud en mogelijkheden bij deze rol. Bijv. Wat doet een boswachter? Welke spullen gebruikt een boswachter? Spreek ook met de kinderen af waar het verhaal zich gaat afspelen en wat er gaat gebeuren. Waar begint het verhaal mee en hoe gaat het verhaal eindigen? De rollenkaarten kun je plastificeren en aan een ketting in de huishoek hangen.
In plaats van rollenkaarten kun je ook kronen wegzetten. Plak bijvoorbeeld een afbeelding op een kroonstrook of nog leuker: Laat de kinderen er zelf eentje maken.
Maak per categorie een doos met materialen (bijvoorbeeld eentje voor koken en bakken, eentje voor de bosdieren verzorgen enz.). Maak met een pictogram de categorie van de inhoud van de doos zichtbaar. Introduceer steeds een doos. Laat de spullen zien en bespreek het bijbehorende manipulatieve spel. Doe dat voor. Bespreek ook welke rollen daarbij nodig zijn. Na een aantal dagen kun je een andere doos introduceren. Op die manier bouw je het spel op van klein naar groot. Uiteindelijk kunnen alle dozen een plekje krijgen in de hoek en kun je de kinderen voorafgaande aan het spel bewust voor een doos laten kiezen. Op die manier stimuleer je autonomie/eigen inbreng en vooraf een plan bedenken.
In deze download (PDF/90 pagina's)in mijn webshop vind je een heleboel kant en klare wie-wat-waar kaarten voor het rollenspel in het huis van de boswachter.
Inhoud:
Een algemene wie?, wat? en een waar? kaart: Ook te gebruiken bij het voorlezen om de hoofdpersonen, de plaats en het verhaal te bespreken.
Wat?- kaarten: Hierop staan allerlei handelingen in het bos afgebeeld
Waar?-kaarten: Hierop staan allerlei bos gerelateerde plaatsen afgebeeld
Wie?-kaarten: Hierop staan bos gerelateerde personages afgebeeld
Eigen idee: Voor alle drie de soorten kaarten is ook een variant met een vraagteken om de kinderen zelf een idee in te laten brengen
Iedere soort kaart heeft een eigen kleur rand.
Zo kun je steeds met drie bouwstenen een verhaal maken:
Wat? = Blauw
Waar?= Groen
Wie?= Rood
Je kunt de kaarten inzetten om het rollenspel in je themahoek uit te dagen, maar daarnaast bijvoorbeeld ook gebruiken voor:
Het spel: Wie/wat/waar ben ik?Â
Een drama les. Laat de kaarten uitbeelden in de kring. De kinderen raden wie, wat of welke plek er wordt uitgebeeld.
Het spelen van een memoryspel (print de kaarten in dat geval dubbel af)
Of misschien heb jij zelf nog een leuk idee!
Afsluiting
Na afloop van de speelwerktijd wordt steeds besproken wat er in de themahoek is gespeeld. De kinderen kunnen ook een stukje voorspelen voor de rest van de groep.
Op zoek naar meer?
Inspireer dan collega’s door jouw ideeën als reactie op deze blog te delen!
.
Comments