site-verification=8adc2fc3d443365f5c3bc1b5d2d80d29
top of page
Zoeken

Plannen

Foto van schrijver: Juf AngeliqueJuf Angelique

Bijgewerkt op: 11 feb 2024

Plannen is een vaardigheid die onder de executieve functies valt. Deze functie in je brein maakt het mogelijk om je leren te sturen (zelfsturing). In deze blog vertel ik je hoe deze functie zich ontwikkelt en waarom het trainen van de planvaardigheden ook bij kleuters heel belangrijk is. Tevens geef ik je suggesties hoe je dit kunt doen.



Wat zijn executieve functies?


Executieve functies sturen je gedrag, gedachten en emoties aan.

Het zijn functies die vanuit je hersenen worden geregeld en aangestuurd en die zorgen voor doelgericht en aangepast gedrag. Executieve functies zijn nodig om een koers te bepalen en koers te houden en worden gezien als de 'dirigent' van de cognitieve vaardigheden.

Wetenschappers onderscheiden in totaal elf verschillende executieve functies.

Ze zijn te verdelen in denkfuncties en gedragsfuncties. Deze functies staan ook niet op zichzelf, maar werken met elkaar samen en hebben elkaar ook nodig.

Een van deze functies is plannen.

 

Plannen


Bij plannen gaat het over het vermogen om een plan te bedenken waarmee je doelen kunt verwezenlijken of een taak kunt voltooien. Ook gaat het om het vermogen om te beslissen wat er belangrijk is en wat er kan wachten.


Planvaardigheden heeft een kleuter bijvoorbeeld nodig bij:

  • Het kunnen bedenken wat je nodig hebt voor een werkje en dat verzamelen voor je begint.

  • Het maken van een plan en je ook aan het plan houden.

  • Het opdelen van een taak in deeltaken, zodat het geen grote brei wordt

  • Het systematisch werken

  • Het afmaken van een taak voordat je met iets anders begint.

  • Het kunnen inschatten hoe lang iets gaat duren en het op tijd af krijgen van opdrachten.


Deze vaardigheid gaat ook samen met andere executieve functies. Planning is tevens van invloed op de executieve vaardigheden organisatie en doelgericht gedrag. Het is ook een voorwaarde voor een (goede) zelfevaluatie op het eigen handelen (metacognitie).

 

Plannen bij kleuters


Bij kleuters zijn nog niet alle executieve functies ontwikkeld, omdat het brein pas rond het 25e levensjaar uitontwikkeld is. Van kleuters kunnen we dus niet dezelfde executieve functies verwachten als van oudere kinderen en volwassenen. Hoewel de executieve functies bij jonge kinderen dus nog niet allemaal (in ontwikkeling) aanwezig zijn, is het wel belangrijk om deze juist in de kleuterleeftijd al te trainen, te versterken en te leren besturen. Juist omdat deze functies essentieel zijn om tot leren te komen en het kleuterbrein nog erg kneedbaar is.


De eerste signalen die betrekking hebben op de vaardigheid van planning zijn op de leeftijd tussen 6-12 maanden al te zien, als een jong kind een manier vindt om een gewenst object te pakken te krijgen. De vaardigheid van het kunnen plannen van je werk komt bij kleuters pas later, zo rond het zesde levensjaar.


Bij jonge kinderen zal een volwassene dus vaak de planning nog moeten overnemen en de taak in kleine deeltaken, moeten aanbieden, die het kind stap voor stap moet uitvoeren.

Dit kan eventueel met ondersteuning van visuele hulpmiddelen, zoals een stappenplan,

Dergelijke hulp(middelen) zorgen ervoor dat het kind ervaart dat je iets beter kunt uitvoeren of overzien wanneer je een plan hebt gemaakt.


Hierdoor kan het jonge kind kind de vaardigheid van het zelf plannen en zichzelf aan een plan houden ook steeds meer ontwikkelen. Ook leert het kind dat wanneer hij/zij een plan heeft, hoe klein ook, hij/zij het plan ook kan bijsturen als het niet helemaal vlotjes verloopt. Dit levert uiteindelijk tijd, denkruimte en een beter resultaat op. Als een kind geen plan heeft en dus zo maar ergens aan begint, kan dit minder efficiënt zijn, en is het moeilijker om het te overzien en om bij te sturen én om de gestelde doelen te bereiken.


Wanneer kinderen ouder worden is het maken van een planning steeds belangrijker.

Op school gaat dit steeds meer een rol krijgen bij het organiseren van een spreekbeurt, werkstuk of het leerwerk. Wanneer kinderen op de middelbare school zitten, verwachten we dat leerlingen zelf moeten kunnen plannen.

 

Het plannen bij kleuters trainen


Plannen is als een spier die getraind moet worden. Spierkracht kan afnemen als je een langere periode niet sport of niet goed beweegt. Datzelfde geldt voor plannen.

Je moet het opbouwen en dan regelmatig blijven oefenen.

Dat kan bij kleuters bijvoorbeeld op de volgende manieren:


Interactie en organisatie:

  • Bedenk plannen voor het kind als het jong is

  • Betrek het kind daar zoveel mogelijk bij.

  • Deel een taak op in kleinere deelstappen.

  • Spoor het kind aan om aan te geven wat het eerst moet gebeuren, zodat het prioriteren leert stellen.

  • Leer kinderen een plan te maken voordat hun spel begint. Laat kinderen bijvoorbeeld met een spelscript rollenspel spelen of in de bouwhoek eerst een bouwtekening maken.

  • Creëer een duidelijk overzicht voor kinderen met moet- en mag taken.

  • Leer ze eerst een spel op te ruimen alvorens ze mogen starten met een volgend spel.

  • Een andere methodiek om kinderen om te leren gaan met plannen is de Beertjes van Meichenbaum. Middels deze beertjes (of andere figuren, het internet biedt verschillende karakters die allen werken volgens dezelfde methodiek) gaat het kind aan de slag middels 4 fases: Wat moet ik doen? Hoe ga ik het doen? Ik doe mijn werk. Ik kijk mijn werk na, wat vind ik ervan? Bij deze methodiek wordt niet alleen het plannen getraind, maar wordt er ook veel aandacht besteed aan evaluatie. Aan de hand van de vraagstelling en het werkplan wordt gecontroleerd of de oplossing correct is, maar het kind leert ook van de eigen fouten door na te denken over het eigen werk.

Geschikte activiteiten:

  • Zing samen een lied. Zet de volumeknop laag/uit. De kinderen zingen in zichzelf door. Zet de volumeknop daarna weer hoger/aan. Gaat iedereen op dezelfde plek door met hardop zingen?

  • Vormenspel: Vraag de helft van de kinderen door de kring te lopen. Noem een vorm. De kinderen maken deze vorm, zonder te praten. Lukt dit? De andere kinderen controleren. Hierna is de andere groep aan de beurt.

  • Het spelen van gezelschapsspelen is ook een goede manier om het plannen met kinderen te oefenen. Kinderen leren (en ervaren) op deze manier dat het maken van een plannetje zin heeft omdat je dan bijvoorbeeld beter weet hoe je het spel gaat aanpakken en meer kans hebt om te winnen. Als kinderen een spelletje spelen moeten plannen ook vaak in een korte tijd bijgesteld worden.

Na het lezen van deze blog denk je misschien 'maar dat doe ik toch allemaal al?"

Vaak doe je onbewust inderdaad al veel aan de executieve functies zonder extra inzet of materiaal. Door bij de themavoorbereiding even extra bewust stil te staan hoe het in je thema naar voren komt kun je het nog meer een plekje geven binnen je onderwijs.

 

Op zoek naar meer?


Kijk voor meer suggesties ook eens op mijn Pinterest

Heb je zelf ook nog leuke suggesties? Laat dan een reactie achter!


.

.

.

517 weergaven0 opmerkingen

Recente blogposts

Alles weergeven
Taakinitiatie

Taakinitiatie

Comments

Rated 0 out of 5 stars.
No ratings yet

Add a rating

© 2020 by juf Angelique. This website has been designed using resources from Freepik.com

bottom of page