Kleuters zijn nieuwsgierig en staan te popelen om de wereld en alles wat zich daarin bevindt te verkennen. Wat is er dus mooier voor kleuters dan een echte ontdekhoek in de klas?
In deze blog lees je er meer over!
Een ontdekhoek inrichten
De meeste kleuters zijn van nature nieuwsgierig en houden van experimenteren en ontdekken. Een ontdekhoek sluit uitstekend aan op deze behoeften, omdat kinderen hier hun eigen interesses, in hun eigen tempo kunnen onderzoeken.
Een ontdekhoek is een speciale plek in het lokaal, waar materialen worden aangeboden, die de de kinderen boeien. Een ontdekhoek kan een algemeen thema of een specifiek thema hebben, afhankelijk van het huidige seizoen, de interesses van de kinderen en/of jouw lesdoelen.
De ontdekhoek is meestal gevuld met kindvriendelijke materialen die geen constant toezicht van volwassenen nodig hebben. Zorg daarbij voor materialen die de verwondering van kleuters kunnen opwekken en die veel doe-kansen bieden.
Onderzoekers hebben natuurlijk ook gereedschap nodig.
De materialen en gereedschappen kunnen gedurende het hele jaar door wisselen op basis van wat de kinderen gaan onderzoeken.
Denk bijvoorbeeld aan:
Afbeeldingen
Bak
Balansweegschaal
Ballonnen
Ballonpomp
Bellenblaas
Besjes
Beukennootjes
Bladeren
Bloemen
Boeken
Bolsters
Boomringen
Botjes
Bril
Broedmachine
Ballonnen
Besjes
Bladeren
Bloemen
Boomringen
Botjes
Cd-hoesje
Crêpepapier
Dennenappels
Dieren
Ecoline
Eieren
Eikels
Fossielen
Fruit
Groenten
Hazelnoten
Insecten
Insectenbak
Insectenpotjes
Kaleidoscoop
Kastanjes
Kleurpotloden
Kleurstof
Kompas
Lampen
Lepels
Linialen
Maatbekers
Maatschepjes
Magneten
Microscoop
Mineralen
Noten
Notenkraker
Papier
Periscoop
Pincetten
Pipetten
Planten
Potjes
Prisma
Reageerbuizen
Rotsen
Schelpen
Schelpenzand
Sensorische flessen
Sorteerbakken
Sparappel
Spatel
Spiegels
Stenen
Stiften
Takken
Thermometer
Trechters
Veren
Verf
Vergrootglazen
Verrekijker
Voedingswaren
Voelzak-/doos
Walnoten
Water
Wereldbol
Zaden
Zand
Zeef
Deze materialen sorteer je in gelabelde bakjes of dozen. Labels laten leerlingen (en leerkrachten) zien waar de items thuishoren. Het maakt het opruimen gemakkelijker en helpt kinderen onafhankelijk te zijn in jouw klas. Ze hoeven je niet steeds te vragen wat ze nodig hebben en zullen het op deze manier zelf kunnen vinden. Vergeet ook niet om woorden te koppelen aan de afbeeldingen op de labels!
Sorteerbakken en pincetten geven kinderen een plek om de items te onderzoeken, te tellen, te ordenen en te classificeren (sorteren). Daarnaast stimuleert het toevoegen van een pincet ook nog eens de fijne motoriek.
Denk ook aan een balansweegschaal, linialen en andere meetinstrumenten.
Andere hulpmiddelen die je aan de ontdekhoek kunt toevoegen, zijn bijvoorbeeld: pipetten, reageerbuizen, spiegels, prisma's, ontdekkingsflessen (sensorische flessen), brillen, microscopen en verrekijkers.
Natuurlijke materialen zijn gemakkelijk te vinden en bieden kinderen vaak eindeloze uren onderzoek! Denk eens aan: schelpen, rotsen, stenen, mineralen, bladeren, boomringen, noten, fossielen, fruit, groenten, zaden, veren, stokken, dennenappels, zaden, bloemen, insecten, zand, schelpenzand en elk ander item dat je buiten in de natuur kunt vinden. Voeg ook eens elementen toe waar de kinderen voor moeten zorgen, zoals een plant of een dier.
Voeg daarnaast ook boeken over de voorwerpen in jouw ontdekhoek toe om de interesses van de kinderen te wekken en schrijf- en tekenmateriaal, zodat de kinderen over hun ontdekkingen kunnen tekenen.
Trek de kinderen naar de ontdekhoek door deze binnen het thema aan te kleden. Bijvoorbeeld met posters, lappen of thema-gerelateerde materialen.
Laat de kinderen nog meer in de rol van onderzoeker kruipen door witte jassen en brillen neer te leggen.
Betrek de kleuters en ouders bij het zoeken van de benodigde materialen en ga bijvoorbeeld eens lang bij de Kringloopwinkel, de schoenenwinkel, de opticien (oude brillen, potjes voor contactlenzen) enz.
Bied de spullen afzonderlijk en niet allemaal tegelijk aan. Zo blijft het overzichtelijk en boeiend voor kinderen. Vul de materialen wel regelmatig aan, zodat de kinderen steeds weer uitgedaagd worden om iets anders te ontdekken.
Geen ruimte?
Heb je geen plek voor een ontdekhoek? In plaats van een ontdekhoek in te richten kun je ook een ontdektafel, dienbladen of losse ontdekdozen maken. Om een ontdekdoos te maken kun je bijvoorbeeld schoenendozen gebruiken.
Een ontdekdoos is een doos met materialen uit de leefwereld van de kleuter. In een ontdekdoos valt iets te ontdekken. Een ontdekdoos komt tegemoet aan de enthousiaste, nieuwsgierige en onderzoekende houding van de kleuters.
Een ontdekdoos is gericht op het zelfstandig handelen met concreet experimenteermateriaal. Al handelend en op een speelse manier ontdekken de kleuters eigenschappen van het materiaal uit de doos.
Dit roept dan weer nieuwe vragen op en zet kleuters ertoe aan om nieuwe mogelijkheden te onderzoeken. Maak wel duidelijke afspraken met de kinderen. Laat ze bijvoorbeeld één of maximaal twee ontdekdozen per keer gebruiken.
Thema's
Denk bijvoorbeeld eens aan ontdekhoeken-/dozen rondom de volgende onderwerpen:
Ballonnen
Bouwen
Constructie
Dieren
Dinosaurussen
Drijven en zinken
Eieren
Elektriciteit
Fiets(-werkplaats)
Geluid
Geschiedenis
Insecten
Kleuren
Kruiden
Lichaam
Licht en donker
Lucht
Magneten
Materialen
Meten
Natuur
Papier/karton
Patronen
Ruimte
Scheikunde
Seizoenen/het weer
Sloop
Sloten en sluitingen
Spiegels
Symmetrie
Techniek
Tijd
Vingerafdrukken
Vormen
Water
Wegen
Wereld
Wetenschap
Zintuigen
Differentiatie
De ontdek- of exploratiehoek is in de eerste plaats een hoek waar kleuters eerst ruime kansen moeten krijgen om te experimenteren met de verschillende materialen, zonder door volwassenen geleide activiteiten. Op die manier kunnen kinderen onderzoeken wat hen interesseert en observeren en experimenteren.
Deze vrije exploratiekansen kunnen na verloop van tijd worden uitgebreid met een aantal gerichtere activiteiten, in de vorm van bijvoorbeeld een vraag vooraf of opdrachtkaarten. Deze opdrachten zijn meestal gericht op zelfstandig handelen met concreet onderzoeksmateriaal. Bijvoorbeeld: Een ontdekdoos met het materiaal en enkele opdrachtkaarten met proefjes rond magneten. Geef de kinderen daarnaast dan echter nog steeds voldoende kansen tot vrij spel. Alle kinderen, maar vooral faalangstige kinderen hebben behoefte aan succeservaringen. Waardeer daarom expliciet hun exploratiespel.
Wissel af in soort van opdracht: open en gesloten opdrachten kunnen aan bod komen.
Doe af en toe proefjes in de kring om de kinderen op ideeën te brengen en bespreek het spel in de ontdekhoek regelmatig na. De kinderen mogen dan vertellen/laten zien wat ze hebben ontdekt. Dit stimuleert de andere kinderen. Maak ook foto`s van geslaagde proefjes, print deze uit en doe ze als idee in de betreffende ontdekdoos.
Je kunt het spel van kleuters in de ontdekhoek ook differentiëren. Je kan de ontdekdozen bijvoorbeeld samenstellen op maat van de kleuters of aanpassen naar de behoeften van enkele kinderen. Je kan een ontdekdoos ook van makkelijkere en moeilijkere zelfstandige opdrachten voorzien en de moeilijkheidsgraad geleidelijk aan opbouwen.
Het begeleiden van spel in de ontdekhoek
Kleuters kunnen nog niet altijd goed verwoorden wat ze ontdekken, inschatten, voorspellen en als resultaat zien. Ook hun motorische vaardigheden kunnen soms nog problemen vormen bij proefjes die om hele fijne motoriek vragen.
De spanningsboog van een kleuter ontwikkelt zich, maar is ook nog beperkt.
De kleuter moet aangesproken worden op zijn interesse en niveau, om de taak te kunnen aanvatten en volbrengen. De kleuter kan dan zelfstandig geconcentreerd werken zolang de taak zijn interesse heeft. Op verzoek van de leerkracht, kan de kleuter die geneigd is af te haken, wel weer even doorwerken.
Je kan het spel in de ontdekhoek begeleiden door mee te spelen. Vanuit een observerende houding sluit je aan bij het spel dat de kleuter speelt. Je gaat dan gelijkwaardige handelingen verrichten. Verwoord wat je doet, waardeer het spelgedrag van de kleuter. Vanuit de spontane interactie die dan ontstaat, kan je vervolgens een nieuwe handeling aan het exploratief spel toevoegen.
Bij het aanbieden van opdrachten, kan je deze in de beginfase ook begeleiden.
Heb jij al een ontdekhoek in jouw klas?
Op zoek naar meer?
Kijk voor meer suggesties ook eens op mijn Pinterest Heb je zelf ook nog leuke suggesties voor de ontdekhoek?
Inspireer dan collega’s door jouw ideeën in een reactie op deze blog te delen!
.
.
Comments