In veel kleutergroepen kom je de patroonblokken tegen: gekleurde geometrische vormen, van hout of plastic. In deze blog geef ik je suggesties voor het werken met Patroonblokken.
Wat zijn patroonblokken?
Patroonblokken werden in de jaren '60 in Amerika bedacht door het Education Development Center. Ze werden uitgebracht onder de naam 'Pattern Blocks'.
Een set patroonblokken bestaat meestal uit zes verschillende vormen in zes verschillende kleuren. Dit omvat een:
Gele zeshoek
Rode trapezium
Groene gelijkzijdige driehoek
Blauwe ruit
Oranje vierkant
Dunne beige ruit.
Tip: Leer de kinderen de namen van de vormen met behulp van deze Patroonblok-vriendjes.
Er bestaan overigens ook veel namaak patroonblokken, die uit andere kleuren en vormen bestaan. Daarnaast zijn er ook magnetische (grotere) varianten te koop, die minder makkelijk van hun plek schuiven. Alle figuren hebben zijden van dezelfde lengte, behalve de lange zijde van het trapezium die twee keer zo groot is. Hierdoor kun je ze op vele manieren met elkaar combineren zonder dat er gaten tussen blijven zitten.
Met 3 groene driehoeken kun je bijvoorbeeld een rode trapezium bouwen, met 3 blauwe ruiten kun je een gele zeshoek bouwen. Een eerste activiteit kan zijn om al deze relaties te ontdekken. Hoeveel driehoeken heb je bijvoorbeeld nodig om een trapezium te bouwen? En een zeshoek? Hoeveel ruiten heb je nodig om 2 zeshoeken te vormen?
De patroonblokken is een open materiaal dat oneindig veel speelmogelijkheden biedt.
Kinderen kunnen bijvoorbeeld ontwerpen maken, ontwerpen van anderen kopiëren, spelletjes spelen, met de patroonblokjes bouwen, patronen herhalen, symmetrische figuren maken en nog veel meer. En het mooiste is dat de meeste van deze activiteiten eenvoudigweg voortkomen uit het vrij verkennen van het materiaal.
Patroonblokken zijn leerzaam!
Patroonblokken zijn veel meer dan alleen een set gekleurde blokken.
Ze zijn veelzijdig en erg leerzaam.
Tijdens het werken met Patroonblokken oefenen kinderen allerlei vaardigheden, zoals:
Cognitieve vaardigheden
Patroonblokken zijn goed voor de cognitieve ontwikkeling.
Ze zijn bijvoorbeeld uitermate geschikt om met allerlei rekenvaardigheden te oefenen, zoals: symmetrie, patronen, sorteren, tellen, omtrek en oppervlakte.
Wanneer kinderen een figuur namaken oefenen ze hun visueel geheugen en ruimtelijke inzicht op het platte vlak. Patroonblokken moedigen verder onderzoek naar relaties tussen de vormen aan. Met uitzondering van het trapezium zijn de lengtes van alle zijden van elke vorm hetzelfde, waardoor deze heel gemakkelijk in elkaar te passen zijn.
Het werken met Patroonblokken oefent spelenderwijs ook het verkennen van breuken.
Het gele blok kan bijvoorbeeld worden afgedekt door 2 rode blokken (deze vertegenwoordigt dan de breuk 1/2), 3 blauwe blokken (deze vertegenwoordigt dan de breuk 1/2) of 6 groene blokken (deze vertegenwoordigt dan de breuk 1/6).
Creatieve vaardigheden:
Patroonblokken stimuleren de creativiteit van kinderen. Kinderen kunnen er zonder opdracht naar hartenlust mee experimenteren en zelf oneindig veel figuren mee bedenken, voordat ze doelgerichter te werk gaan.
Motorische vaardigheden
Vooral bij kleine kinderen is het werken met Patroonblokken heel goed voor de motorische ontwikkeling. Ze oefenen tijdens het werken met dit materiaal een betere hand-oog coördinatie: door te kijken naar het figuur en de goede vorm daarin te plaatsen.
Het werken met Patroonblokken is ook goed voor de ontwikkeling van de fijne motoriek, doordat kinderen de stukjes precies op de goede plek moeten leggen. Die kleine precieze bewegingen helpen later ook bij het aanleren van nieuwe dingen.
Bijvoorbeeld ook om makkelijker te leren schrijven.
Emotionele vaardigheden:
Kinderen gebruiken bij het werken met patroonblokken ook emotionele vaardigheden.
Ze leren bijvoorbeeld om een doel te stellen voor zichzelf en om geduldig en volhoudend te zijn en gefocust te blijven.
Steeds moeilijker...
Het spelen met Patroonblokken kent een opbouw in moeilijkheidsgraad.
1. Experimenteren:
Laat de kinderen eerst lekker experimenteren, voordat je ze opdrachten geeft of figuren gaat laten namaken. Op die manier kunnen kinderen de eigenschappen van het materiaal verkennen en doe je een beroep op hun fantasie.
Ze zullen al snel met hun eigen figuren komen.
2. Ontwerpen maken op een sjabloon (vorm en omtrek koppelen):
een volgend stapje kun je kinderen binnen een omtrek, waarop de contouren van de losse stukjes op ware grootte met de kleuren te zien zijn, een figuur laten namaken door de stukjes erop te leggen, alsof het een legpuzzel is. Op die manier leren kinderen geometrische vormen te onderscheiden en koppel je spelenderwijs vorm aan omtrek. Op Internet vind je talloze voorbeelden. Je kunt de patroonblokjes ook zelf omtrekken met een stift. Vervolgens kun je dit weer iets moeilijker maken door de kinderen eerst een voorbeeld te geven met de kleuren van de blokjes en daarna een voorbeeld te geven waarop de kleur van de blokjes is weggelaten. Dit kun je vervolgens nog moeilijker maken door de kinderen alleen de omtrek van een figuur te geven, zonder de contouren van de losse stukjes erin . Teken bijvoorbeeld een kleine zeshoek, een grote, een driehoek, een ster... en laat deze invullen met patroonblokjes. Je kunt ook omtrekken met tape maken. Stel daarbij vragen: Op hoeveel verschillende manieren kun je het maken? Hoe gebruik je minder blokken? Hoe gebruik je het het meest? Kun je het doen met blokjes van slechts één type?
Kant en klare sjablonen voor de patroonblokken vind je o.a. op:
3. Figuren namaken:
Als kinderen wat ouder zijn, kun je ze afbeeldingen vanaf een voorbeeld (naast dit voorbeeld) laten namaken. Tip: Bundel een heleboel voorbeelden in een map en doe daar ook foto's in van de figuren die de kinderen zelf hebben bedacht.
Op de volgende website vind je kant en klare voorbeelden:
4. Patronen na leggen:
Je kunt de patroonblokken ook gebruiken om de kinderen logische reeksen en patronen mee te laten leggen. Begin met eenvoudige reeksen en maak deze steeds complexer door meerdere vormen te gebruiken.
Op de volgende websites vind je kant en klare voorbeelden van patroonkaarten voor de patroonblokken:
5. Figuren symmetrisch en roterend afmaken:
Patroonblokken zijn uitermate geschikt om te werken met symmetrie en rotatie.
Geef de kinderen een half figuur en nodig ze uit om de ontbrekende helft te voltooien. Je kunt dit nog moeilijker maken door de onderdelen te roteren of door meerdere symmetrieassen te gebruiken, zodat er een soort mandalafiguren ontstaan.
De assen kun je visueel maken met een streep, potlood, strook of bijvoorbeeld een liniaal ertussen. Leg er ook eens een spiegeltje of spiegeltjes bij ter zelfcontrole.
Tip: Plak voor het controleren van meerdere symmetrieassen de randen van twee spiegels tegen elkaar. Voorbeelden van symmetrische figuren om af te maken vind je o.a. op:
6. Een ontwerp maken:
Wanneer de kinderen in de fase komen dat ze doelgerichter te werk kunnen gaan, kun je ze voorafgaande aan het werken met de patroonblokken, eerst hun eigen digitale ontwerp maken. Dat kan bijvoorbeeld via de volgende websites:
Je kunt het ook omdraaien en ze een figuur laten maken met de patroonblokken, die ze later omzetten naar een digitaal ontwerp.
Je kunt de kinderen ook vooraf of achteraf een ontwerp laten plakken van deze papieren patroonblokken. Knip ze uit en plak er een figuur van, print ze op stickerpapier of op magneetpapier of print de patroonblokken op groot formaat uit, lamineer ze en laat de kinderen er een groot figuur mee leggen.
Variaties
Patroonblokken zijn niet alleen geschikt voor het (na)maken van patronen.
Er zijn nog zoveel meer leuke dingen die je ermee kunt doen, zoals:
Activiteiten rondom logisch denken:
Laat de kinderen van de groene driehoeken drie driehoeken maken, die steeds groter worden.
Je kunt de patroonblokken ook gebruiken om kinderen te leren sorteren. Leg afbeeldingen van de verschillende vormen neer en laat de kinderen de patroonblokken daarbij sorteren.
Laat de kinderen in een grafiek verwerken met hoeveel patroonblokjes van iedere soort zij hun figuur hebben gemaakt.
Activiteiten rondom gecijferdheid:
Speel het spel: 'Rol en bedek'. Gebruik hiervoor een voorbeeldfiguur, waarop de omtrekken van de patroonblokken staan en noteer in iedere vorm een cijfer. De kinderen rollen met 1 of 2 dobbelstenen en bedekken het cijfer dat ze hebben gegooid. Wie heeft als eerste zijn/haar figuur bedekt? Kant en klare voorbeelden hiervan vind je o.a. op:
Speel het strategiespel: 'Het laatste blokje'. Teken de omtrek van een figuur. Geef de spelers evenveel en dezelfde patroonblokjes. De spelers rollen om de beurt met de dobbelsteen en plaatsen evenveel patroonblokjes binnen deze omtrek. De speler die het voorbeeld compleet maakt met het laatste stukje wint.
Speel het spel: 'Fix to six'. Geef de kinderen een A4 met daarop 6 zeskanten. Laat ze om de beurt met een dobbelsteen gooien waarop de vormen van de patroonblokken staan. Ze mogen het stukje neerleggen, dat ze hebben gegooid. Op deze manier ben je spelenderwijs met breuken bezig. Wie heeft als eerste alle zes de zeskanten vol? Je vindt een kant en klaar exemplaar van dit spel op: Mathgeekmama
Laat de kinderen tellen hoeveel blokjes ze van iedere vorm hebben gebruikt. Laat ze dit noteren. Geef ze bijvoorbeeld een vel papier waar de verschillende vormen op staan, zodat ze het juiste aantal daar bij kunnen schrijven. Waarvan hebben ze de meeste gebruikt? Waarvan de minste?
Leg cijferkaarten neer en laat kinderen er evenveel patroonblokjes achter leggen.
Activiteiten rondom motoriek:
Laat de kinderen met de patroonblokken bouwen. Variatie: Voeg een dobbelsteen toe met daarop de 6 patronen. Laat de kinderen om de beurt gooien. Ze moeten dan het patroonblokje dat ze hebben gegooid op hun bouwwerk stapelen. Degene bij wie het bouwwerk het langste blijft staan heeft gewonnen.
Combineer ze eens met speeldeeg/klei. Maak afdrukken in de klei of gebruik de patroonblokken voor het maken van details.
Gebruik de patroonblokken om figuren te stempelen.
Zoek je voorbeelden om na te leggen?
Ik verkoop een pakket met meer dan 75 voorbeelden in kleur en zwart-wit met als thema de boerderij. Enkele voorbeelden uit het pakket:
Op zoek naar meer?
Kijk voor voorbeelden ook eens bij de diverse thema's en op mijn Pinterest
Heb je zelf ook nog leuke suggesties?
Inspireer dan collega’s door jouw ideeën als reactie op deze blog te delen!
..
Yorumlar