site-verification=8adc2fc3d443365f5c3bc1b5d2d80d29
top of page
Zoeken

Kleuters die duimen

Foto van schrijver: Juf AngeliqueJuf Angelique

Bijgewerkt op: 4 dec 2024

Duimzuigen is een vorm van afwijkend mondgedrag en kan een hardnekkige gewoonte zijn. Tot een bepaalde leeftijd is deze zuigbehoefte normaal, maar daarna is het verstandig om iets aan die gewoonte te doen, omdat het anders negatieve gevolgen kan hebben voor een kind. In deze blog vertel ik je er meer over.



Waarom duimen kinderen?


Wanneer een baby op zijn vingers sabbelt, is dat eigenlijk heel natuurlijk.

Zuigen is namelijk een instinctmatige behoefte van een baby.

Ze beginnen er al mee als ze nog in de baarmoeder zitten.

Na de geboorte zuigen kindjes op hun duim vanwege de sterke zuigreflex die ze hebben.

Dit is heel belangrijk voor de overleving. Het helpt de zuigeling om genoeg voeding binnen te krijgen. Buiten het voeden zetten ze deze reflex voort door op hun duim te zuigen. Bij jonge baby’s vervult het duimzuigen verschillende behoeftes; voor troost, wanneer ze honger hebben, wanneer ze zich vervelen en zich niet helemaal lekker voelen.

Deze reflex is zelfs zo sterk dat een baby door sabbelt op alles wat hij maar te pakken krijgt, zelfs de vinger van mama of papa. Het ene kindje heeft de voorkeur voor zijn duimpje, de ander kiest liever voor één of twee vingers.

Duimzuigen verliest zijn functie zodra baby’s vast voedsel krijgen. Vaak neemt het duimen dan vanzelf af. Duimen kinderen dan toch nog, dan is het een routine geworden.


Vanaf ongeveer 9 tot 12 maanden verandert het duimen van een reflex in een gewoonte.

Speentjes kunnen om die reden op dat moment ook telkens weer uit het mondje vallen.

Wanneer een baby duimt hoef je jezelf daar dus niet druk over te maken.

Onderzoek heeft aangetoond dat maar liefst 90% van de kinderen vanzelf zal stoppen met duimen voor hun eerste verjaardag. Doordat de natuurlijke zuigbehoefte verdwijnt en het kind steeds meer op ontdekking kan gaan, neemt de interesse in het duimen vanzelf af.

Tijdens de peuterleeftijd neemt de zuigbehoefte geleidelijk verder af. De meeste kinderen houden op met duimen als ze een jaar of vier zijn, maar soms duurt het wat langer.

Van de kinderen die na hun eerste verjaardag tot nog blijven duimen, zal minder dan 9% nog duimen na de leeftijd van 5 jaar. De kans dat een kind tot aan zijn tienerjaren zal duimen, is dus bijzonder klein. Bovendien zal er op een bepaald moment ook de sociale druk van buitenaf komen wanneer hij of zij als enige van de klas bijvoorbeeld nog zou duimen.


Voor sommige kinderen is het echter lastig om te stoppen. In de kleuterklas (en soms ook nog later) zie je nog soms nog steeds dat kinderen op hun duim of vingers zuigen.

Veel kleuters gebruiken het duimzuigen om zich te concentreren of als iets spannend is.

Ze vinden rust en troost in het duimen. Bovendien is het een gewoonte geworden, die meestal onbewust gebeurt. Duimzuigen kan erg verslavend zijn en hoe langer je duimt hoe hardnekkiger de gewoonte wordt.

 

De gevolgen van het duimen

Duimen lijkt heel onschuldig, en een kleuter vindt er troost door. Veel mensen vinden het ook vaak vertederend en daardoor wordt er niet altijd aandacht aan geschonken.

Toch is het belangrijk om deze gewoonte te doorbreken, want duimzuigen kan verschillende negatieve gevolgen hebben, zoals:

  • Vervormingen van het gebit. Door de druk van duim of vingers kunnen de tanden namelijk naar voren gaan groeien. Hierdoor verandert de articulatieplaats, het kind kan de mond niet meer goed sluiten en de kans op een beugel neemt toe. Zolang het nog om melktandjes gaat en een kind niet de héle dag duimt, hoef je je hier geen zorgen over te maken. Wanneer het duimen stopt tegen de leeftijd van 4 jaar, zal het gebit zich namelijk vanzelf nog kunnen corrigeren.

  • Vervormingen van het gehemelte. De stand van de onderkaak ten opzichte van de bovenkaak verandert, waardoor het kind een overbeet krijgt en afhappen met de voortanden niet meer mogelijk is.

  • Een slappe mondmotoriek; het kind zit dan veel met de mond open.

  • Veel kwijlen, omdat de spieren niet optimaal getraind worden.

  • Onduidelijk praten, slissen of lispelen. De tong gaat door het duimen namelijk slap en ver voor in de mond liggen. Bij het praten moet de tong ontelbare, kleine, precieze bewegingen maken. Voor een ongetrainde tong is dat een probleem. Hierdoor kan de tong bij het praten tussen de tanden doorkomen. Hierdoor kunnen gebitsafwijkingen ontstaan. En de kans bestaat dat het kind ook op latere leeftijd blijft lispelen of slissen.

  • Gevoeliger zijn voor verkoudheden en oorontstekingen, doordat kinderen die duimen door hun mond ademen. En als kinderen een oorontsteking hebben, dan kunnen zij in die periode minder goed horen. En als kinderen minder goed horen heeft dit weer een negatief effect op de spraak- en taalontwikkeling van een kind.

  • Dromerig zijn en niet voldoende aandachtig in de klas. Als kinderen bij het voorlezen in de klas duimen worden ze weliswaar rustig, maar zelfs zo rustig dat ze wegdromen van het verhaal of moeite hebben met het aandachtig luisteren naar instructies. Dit kan dan weer gevolgen hebben voor de ontwikkeling van de taalvaardigheid van het kind.

  • Gepest worden met het duimen.

  • Een scheef neusschot. Door druk van de duim of vingers tegen het gehemelte wordt het neusschot omhooggeduwd waardoor het neustussenschot scheef kan komen te staan. Hierdoor wordt een goede neusademhaling belemmert en kan het kind nasaal gaan praten.

  • Problemen met eten en slikken door een verkeerde tonghouding

  • Een hoger risico op gaatjes en tandvleesontsteking

Dit geldt overigens ook voor kinderen met een speen.

Het is dus verstandig om het duimen of spenen af te leren.

Vanaf een jaartje of 2 moet de speen de deur uit zijn.

Begin zo vroeg mogelijk met het stoppen van duimen. Je kunt hier het beste tussen de leeftijd van 3 en 4 jaar mee beginnen. Hoe langer het duimen in het systeem van het kind zit, des te hardnekkiger is het om te laten stoppen.

Wanneer een kind zo’n drie jaar oud is, wordt het vanuit logopedische overwegingen in ieder geval wijs om te beginnen met duimen afleren. Het duimzuigen heeft dan nog geen enkele invloed gehad op het volwassen gebit. Vanaf het vierde jaar zijn de meeste kinderen in staat om mee te werken aan het afleren van duimen (soms ook wel jonger).

Doe dit in ieder geval voor het vijfde levensjaar van een kind, omdat dan de blijvende snijtanden meestal doorbreken. Stopt een kind voor dit moment met duimen, dan kan dat de schade aan het gebit aanzienlijk beperken.


Wel blijft het belangrijk om daarbij goed naar het kind e kijken. Het is namelijk wel belangrijk dat het er klaar voor is zodat het een succeservaring wordt. Wanneer een kind er niet klaar voor bent zal het veel moeilijker worden om deze gewoonte te doorbreken.

Ook wanneer volwassenen er niet klaar voor zijn om dit geduldig te begeleiden.

Kinderen voelen dit namelijk haarfijn aan.

 

Tips voor de begeleiding


Het is inderdaad zo dat het langer zal duren om duimen af te leren dan om een speentje weg te nemen aangezien je een speentje simpelweg kan weggooien en dat bij een duim niet lukt. Maar met een goed plan van aanpak zal een kind stoppen met duimen.

Dat kan best even moeilijk zijn, maar wie doorzet kan de gewoonte doorbreken.

Hier volgen enkele tips die je daarbij kunnen helpen:


Wees geduldig!

Wil je een kind helpen duimen af te leren, dan is het vooral belangrijk om geduld te hebben. Duimen afleren lukt echt niet in één dag. Een gewoonte afleren kost nu eenmaal tijd.

Gun het kind de tijd om de gewoonte te doorbreken. Straf hem dan ook niet als het ‘misgaat’, dit helpt niet. Stress vanuit de omgeving werkt in dit geval juist averechts. Concentreer je dus liever op de positieve momenten. Houdt er ook rekening mee dat een kind, zoals in elke situatie, zijn grenzen gaat verleggen. Wees consistent!


Kaart het aan bij ouders! Kaart het aan bij ouders. Wijs ouders op de negatieve gevolgen van het duimen, maar toon ook begrip. Het is namelijk best lastig om het duimen af te leren en het kan zelfs een paar slapeloze nachten opleveren.

Hoe meer mensen het kind helpen herinneren, hoe beter het is om te stoppen met duimen!

Mocht het zelfstandig niet lukken dan kunnen ouders contact opnemen met een logopedist.


Kies een rustige periode uit!

In een drukke periode of een periode met veel spannende dingen voor een kind zal het afleren van het duimen extra moeilijk zijn. De Sinterklaasperiode of de verjaardag van het kind zijn bijvoorbeeld al spannend genoeg en dus niet geschikt om te gaan starten.


Wees er zelf ook klaar voor!

Ook de volwassenen moeten er voor 100% klaar voor zijn en achter staan.

Deze motivatie breng je namelijk over.


Leg het kind uit dat het belangrijk is om het duimen af te leren!

Een belangrijke voorwaarde om samen met het kind hiermee aan de slag te gaan is dat het zelf ook wil stoppen met duimen. Het afleren van een gewoonte is namelijk moeilijk en begint met motivatie. Hiervoor is het belangrijk dat een kind zich bewust is van zijn eigen handelen. Rond een jaar of vier is dit het geval.

Leg het kind ook uit waarom het belangrijk is om te stoppen. Vertel dat alleen baby’s op een duim zuigen en dat tanden steeds schever gaan groeien wanneer hij niet stopt met duimen. Dit kun je met afbeeldingen of filmpjes verduidelijken. Ook kan de spraak veranderen doordat de tong tussen de tanden glipt (slissen) of er ontstaat open mondgedrag.

Laat bijvoorbeeld ook eens op internet een foto zien van een beugel en een vervormd gebit.

Wanneer kinderen snappen waarom ze iets af moeten leren verloopt het proces gemakkelijker. Komt het kind zelf met een plannetje om te stoppen? Probeer dat dan een paar weken, zodat hij zich betrokken voelt.


Ga na in welke situatie het kind duimt!

Is het de hele dag of alleen maar tijdens televisie kijken of als het moe is?

Bespreek ook met het kind de momenten waarop het meestal begint te duimen zoals tijdens het voorlezen of televisie kijken.


Zorg voor afleiding!

Omdat duimen zo automatisch gaat, gebeurt het vaak op onbewaakte momenten.

Zodra je weet waarvoor de duim vooral dient: als troost, als manier om te slapen of uit gewoonte/verveling, kan je aan de slag gaan met het aanbieden van alternatieven. Bijvoorbeeld, als het kind steeds duimt wanneer hij naar TV kijkt, kan je starten met het aanbieden van een tussendoortje op dat moment. Leid hem dan af door hem iets met zijn handen te laten doen. Een grote knuffel vasthouden kan al genoeg zijn.

Wordt de duim gebruikt als troost? Probeer dan zelf vooral goed te troosten, die traantjes weg te vegen en het kind op andere gedachten te brengen door bijvoorbeeld met een nieuw spel te beginnen. Bedenk bij voorkeur samen hoe je het kind het best kunt afleiden wanneer hij of zij het even moeilijk vindt. Is er bijvoorbeeld een dier, persoon of held waar het kind graag aan denkt? Een voorbeeld van iemand waar je kind tegenop kijkt en die het ook is gelukt om te stoppen met duimen? Of ga samen iets leuks doen, zoals bijvoorbeeld een spelletje, een puzzel maken, kleuren enzovoort. De bedoeling is om de gewoonte van telkens die duim weer boven te halen, te gaan verstoren. Dit zal niet van de ene op de andere dag lukken, maar élke gewoonte valt te doorbreken.


Begin met korte oefeningen!

Voor veel kinderen is het niet fijn om in één keer te moeten stoppen met duimen.

Begin eerst met korte periodes van niet duimen, bijvoorbeeld vijf minuten, en verleng deze tijd stap voor stap. Als dit lukt, spreek je met het kind af om voortaan overdag niet meer te duimen. Lukt dit nog niet, dan stel je voor om eerst alleen ’s ochtends niet te duimen.

Later maak je daar de hele dag van.

Begin bijvoorbeeld met niet duimen tijdens het tv-kijken, en breid dit langzaam uit.

Voeg er elke keer een moment aan toe net zo lang totdat het kind niet meer duimt.

Begin wel altijd overdag met het afbouwen. Zo kan je een kind beter helpen herinneren. ’s Nachts is het extra moeilijk om duimen af te leren, dus bewaar dat voor het laatst.


Geef het kind andere vormen van troost!

Veel volwassenen voelen zich schuldig dat ze het kind bij het afleren van het duimzuigen een bron van troost afpakken. Probeer dus een vervanging te vinden. Geef het kind bijvoorbeeld een zachte knuffel of een lapje of knuffel zelf met het kind.


Duimt het kind in bed?

Duimt het kind in bed? Dan zal het kind natuurlijk meer uit automatisme zijn duim gebruiken. Geef ouders dan de volgende tips:

  • Ga ’s nachts een paar keer kijken. Heeft het zijn duim in zijn mond? Haal die er dan voorzichtig uit en duw zijn kin een klein stukje omhoog. Hiermee voorkom je mondademhaling. Zo doorbreek je ook de gewoonte op onbewuste momenten.

  • Bied alternatieven aan, zoals een nieuwe knuffel om in slaap te vallen.

  • Het kan dan helpen om bijvoorbeeld een pleister rond de duim te doen. Een Dr. Thumb, sokje of handschoen over de hand kan ook helpen. Doordat de duim anders zal ‘smaken’, zal de gewoonte sneller doorbroken kunnen worden.


Bedenk samen een woordje of herinneringsteken!

Omdat het onbewust gebeurt zal je kind toch regelmatig die duim weer in de mond steken. Maar constant erbovenop te springen wanneer je kind begint te duimen, kan voor stress zorgen. Spreek daarom samen een woordje of een herinneringsteken af.

Noem het woord als het kind duimt. Zo wordt het kind zich meer bewust van zijn/haar gewoonte, zonder dat je hem/haar voor schut hoeft te zetten.

Bovendien vindt het kind het vast prachtig om samen een ‘geheimpje’ te hebben.

Of gebruik een herinneringsteken en zet deze op plekken waar het kind vaak duimt.


Maak samen een ‘schatkist’!

Maak samen een doos met favoriete spelletjes, boekjes of puzzels die het kind kan pakken als het toch weer wil gaan duimen.


Probeer het zo positief mogelijk te doen!

Veel kinderen willen het duimen zelf ook graag afleren, maar vinden dat heel moeilijk.

Toon dus begrip voor hoe moeilijk het is en prijs het kind voor de vooruitgang die het maakt.

Houd het kind gemotiveerd door het te belonen. Het afleren van duimzuigen is een hele prestatie en hier mag best wat tegenover staan!

Bedenk vast hoe je het gaat vieren als je kind is gestopt. Een grote beloning in het vooruitzicht werkt motiverend en kan een duimzuiger een extra zetje in de goede richting geven. Deze beloning hoeft niet altijd materialistisch van aard te zijn.


Maak het proces inzichtelijk! Maak bijvoorbeeld een kalender met minimaal 11 dagen waarop je stickers kunt plakken, hierdoor krijgt het kind ook inzicht in het proces. Het kind mag daarop een sticker plakken wanneer hij overdag of ‘s nachts niet geduimd heeft.


Zorg voor een nieuwe situatie! Soms gaat het duimzuigen gepaard met het vasthouden van een knuffel of een doek.

Zorg er dan voor dat deze knuffel of doek door iets anders vervangen wordt.

De knuffel of doek kan het duimzuigen namelijk uitlokken. Zorg dan dus voor een nieuwe situatie waarin de verleiding het kleinst is.


Gebruik een hulpmiddel!

Je kunt de kleuter helpen met afwennen van duimen door een mooie pleister met een plaatje op zijn duimen te plakken. Wanneer het kind dan toch de duim in de mond doet krijgt hij een ‘reminder’ voor het afleren. Op deze leeftijd trekken kinderen meestal de pleisters nog niet van de duim waardoor afleren gemakkelijk gaat. Begin met brede pleisters en plak steeds smallere pleisters op de duim. Start altijd eerst ‘overdag’.

En als dit na één week goed gaat kun je ouders vragen ook ‘s avonds en ‘s nachts pleisters op de duim te plakken. Stop na 10 nachten en 11 dagen met pleisters plakken en kijk of de gewoonte doorbroken is. Wanneer het kind de duim op bepaalde momenten weer in de mond doet moet je wat langer pleisters plakken.

Als het kind wat ouder is, wil het misschien geen pleister meer.

Je kan bijvoorbeeld ook een vingerpoppetje op de duim doen. Dit maakt het duimen minder prettig. Of maak samen een handpop van een sok, handschoen of washandje.

Ook bestaan er smeerseltjes die de duim(nagel) vies laten smaken, zoals "Byte-x".

Vooral ’s nachts, als het duimen helemaal onbewust gaat, kan dit helpen. Doe dit echter pas na een paar weken ‘training’ overdag, anders kan het juist demotiverend werken.

Of gebruik een Dr.Thumb. Dit is een plastic omhulsel voor over de duim wat vast zit aan de pols. Dit dient te voorkomen dat kinderen het hoesje niet van de duim kunnen aftrekken.

Dr. Thumb is verstelbaar en er zitten meerdere bandjes bij. Je kunt hem ook afdoen als je wilt, bijvoorbeeld tijdens het douchen. Daarna kun je er dan weer een ander bandje doorheen doen. Het bandje kan er niet zelf door je kind worden afgehaald.

Het is een methode waarbij de duim dag en nacht wordt beschermd tegen het duimen, waarbij je niet bang hoeft te zijn dat hij in de nacht wordt afgedaan.



Vertel dat het niet goed is om steeds op dezelfde duim te zuigen!

Wat je ook kunt doen is het kind vertellen dat het sowieso niet goed is voor de duimen om steeds dezelfde duim te gebruiken. Door het kind steeds na te laten denken welke duim er dit keer aan de beurt is, wordt het bewuster van het duimen en is het makkelijker af te leren.


Zet prentenboeken in!

Dit boek kan wellicht helpen om het duimen bespreekbaar te maken:

Verander zelf ook een gewoonte!

Om een kind beter te begrijpen, kan je afspreken dat jij ook een gewoonte gaat aanpassen. Hang bijvoorbeeld de handdoek eens op een andere plek dan normaal. Zo word je er elke keer als je misgrijpt aan herinnerd dat het tijd kost om een automatisme te veranderen.


Zet door!

Het gaat natuurlijk niet altijd in een keer goed. Sterker nog, dat zijn de uitzonderingen. Soms is het even moeilijk, maar je geduld zal uiteindelijk worden beloond.

Geef dus niet op! Wanneer je opgeeft kun je namelijk weer opnieuw beginnen en dit werkt niet motiverend voor het kind. Is het niet gelukt, dan is het jammer. Leg uit dat het tijd kost, dat geeft niks. Bestraffen of bestraffend toespreken heeft geen zin. Beloon het kind voor elk stapje wat wel lukt. ‘Om tien uur keek ik en toen duimde je nog niet, knap hoor!’

Probeer niet in de valkuil te vervallen waarbij het een echte strijd wordt. Het kind zou net expres meer kunnen gaan duimen zuigen omdat hij geen zin heeft om mee te werken. Maak er een positieve mijlpaal van!

 

Op zoek naar meer?


Boekentip:









Kijk voor meer suggesties ook eens op mijn Pinterest

Heb je zelf ook nog aanvullingen of suggesties? Laat dan een reactie achter!

 

Bronnen


Josien Koopman, logopediepraktijk Koopman. (Jaartal onbekend).

9 Tips voor het afleren van duimzuigen. Geraadpleegd op 12 september 2022.


Nietmeerduimen.nl. (Jaartal onbekend). Duimzuigen, waarom doen kinderen dit?

Geraadpleegd op 12 september 2022.







194 weergaven0 opmerkingen

Recente blogposts

Alles weergeven

コメント

5つ星のうち0と評価されています。
まだ評価がありません

評価を追加

© 2020 by juf Angelique. This website has been designed using resources from Freepik.com

bottom of page