Veel kleuters vinden kleuren heerlijk. Het is een rustgevende activiteit, waarbij kinderen ook nog hun fijne motoriek oefenen, creativiteit en taalontwikkeling oefenen. Daarnaast is het een goede voorbereiding op het latere schrijven.
In deze blog lees je hoe je kleurplaten op een zinvolle en gevarieerde manier kunt inzetten in jouw kleuterklas. In deze blog vertel ik je er meer over.
Kleuren
Kleuters zijn vaak dol op kleuren. Ze kunnen zich er uren mee vermaken.
Over het maken van kleurplaten zijn de meningen erg verdeeld.
Veel volwassenen vinden het maar een nutteloze doelloze bezigheid, omdat kinderen door het maken van een kleurplaat nauwelijks gestimuleerd worden om hun eigen ding te doen. Het is lekker veilig en hun fantasie wordt er nauwelijks door geprikkeld.
Kinderen die bang zijn het niet goed te doen of het lastig vinden zelf invulling te geven aan dingen zijn eerder geneigd kleurplaten te pakken. Voor hen kan het goed zijn (en ook een uitdaging!) op een andere manier toch iets op papier te zetten. Op een leeg vel kunnen kinderen namelijk veel meer zelf ontdekken en vullen. Daarnaast lokt het letterlijk en figuurlijk "binnen de lijntjes moeten blijven" volgens sommigen juist ook faalangst op.
Vrij tekenen stimuleert de verbeelding, maar kleuren kan juist andere belangrijke vaardigheden ontwikkelen en ook een hele betekenisvolle activiteit zijn.
🎯Focus, structuur en rust
Een kleurplaat kan overprikkelde kinderen focus, structuur en rust brengen.
Juist binnen die lijntjes hoef je nergens over na te denken. Gewoon doen en volgen.
🎯Doorzettingsvermogen
Kleurplaten vragen om geduld om een werk af te maken.
🎯 De fijne motoriek
Kleuren helpt bij het ontwikkelen van de pengreep en de controle over bewegingen, wat weer een goede voorbereiding is op schrijven.
Het inkleuren vraagt namelijk om motorische controle, waarbij de kinderen hun bewegingen moeten afremmen om binnen de lijnen te kleuren.
Het inkleuren van kleine vlakken stimuleert ook duim- en vingerbewegingen.
Tijdens kleurtaken kun je vaak heel goed aan de pengreep werken.
Elke kleurwissel is een oefenmoment om een goede pengreep te automatiseren.
Een jongste kleuter krast vaak nog, een middelste kleuter kan grote vormen redelijk netjes inkleuren en een oudste kleuter kan al kleinere vormen netjes inkleuren.
🎯Kleuren herkennen
Kinderen leren kleuren benoemen en experimenteren met combinaties.
🎯Fantasie
Door kleurplaten in te kleuren kunnen kinderen hun fantasie ook de vrije loop laten gaan.
Welke kleuren zou je gebruiken voor welk figuur?
Kleurmaterialen
Er bestaan veel verschillende soorten kleurmaterialen.
Niet alle kleurmaterialen zijn geschikt voor kleuters. Kies bij voorkeur voor:
Dikke kleurpotloden of stiften → Deze zijn makkelijker vast te houden voor kleine handjes. Laat jongste kleuters altijd met dikke materialen of driekantige materialen werken.Oudere kleuters kunnen met dunnere potloden en stiften werken.
Uitwasbare stiften → Voorkomen vlekken op de tafel, handen en kleding.
Stiften met stevige punten → Ingedrukte stiften gaan minder snel kapot.
Stiften met doppen die vastklikken → Zo drogen ze niet uit.
Goeie kwaliteit potloden → Goed pigment voorkomt frustratie.
Verschillende materialen → Denk aan kleurpotloden, krijt, stiften en wasco voor afwisseling. Laat kleuters zelf ontdekken welk materiaal ze het prettigst vinden!
Laat kinderen er altijd eerst zelf mee experimenteren en zo het verschil ontdekken tussen grote en kleine stiften en hoe hard ze moeten drukken.
Kleurplaten lezen
Je kunt een kleurplaat ook op een bepaalde manier lezen. Alleen doe je dat wel anders dan wanneer een kind een spontane tekening maakt. Je kijkt naar andere dingen.
Let bijvoorbeeld eens op:
De thematiek van de kleurplaat; wanneer kinderen vrije keus hebben, zegt dit iets over wat hen op dit moment aanspreekt. Welk thema houdt het kind bezig en waarom? Dat geeft jou inzicht in wat er onder de oppervlakte gaande is.
Hoe de kleurplaat is ingekleurd; dat zegt namelijk iets over de fase van de fijne motoriek.
Het kleurgebruik; is dit opvallend of juist zoals je zou verwachten?
De keuze om een bepaalde kleur te gebruiken bij het kleuren lijkt misschien onbewust, maar is vaak niet toevallig. Een voorkeur voor een kleur kán namelijk iets zeggen over wat er in het kind omgaat en in welke ontwikkelingsfase hij/zij zich bevindt.
Gebruik van primaire kleuren (rood, geel, blauw en groen) zie je vooral bij kinderen tot vier jaar. Hoe ouder het kind, hoe meer realistisch het kleurgebruik.
We hebben allemaal wel periodes dat we voorkeur hebben voor een bepaalde kleur.
Voor kleding bijvoorbeeld of in ons interieur. Zo kan je zeggen dat je met groen de natuur in huis haalt en met rood je lef en kracht toont. Als een kind een lange periode voornamelijk één kleur gebruikt zou je je af kunnen vragen wat er speelt.
Is er een bepaalde emotie sterk aanwezig? Speelt er iets anders?
Rood
Rood is bij jonge kinderen regelmatig een favoriete kleur.
Dit weerspiegelt meestal een gezonde mate van passie en energie.
Neemt deze energie de overhand, dan zou je dit als agressie en boosheid terug kunnen zien in de tekening, bijvoorbeeld met heftige rode strepen over andere kleuren heen.
Oranje
Oranje is een soort zachte versie van rood. Oranje wordt natuurlijk gemaakt van rood.
Deze kleur wordt sneller gebruikt door kinderen die een beetje verlegen zijn.
Groen
Kinderen die veel groen verwerken in hun tekeningen zijn vaak stiller.
Die stilte gaat regelmatig gepaard met een voorzichtig karakter. Groen wordt namelijk vaak geassocieerd met genezing, natuur en bijvoorbeeld beleefdheid.
Blauw
Blauw staat voor de verandering van emotioneel en impulsief gedrag naar een volgzame, rustige gedragswijze. Kinderen die veel blauw gebruiken willen vaak ‘groot’ worden.
Geel
Kinderen die veel met geel kleuren, zoeken wellicht bescherming of aandacht.
Geel wordt vaak gezien als een weerspiegeling van aanhankelijk gedrag.
Zwart
Zwart wordt geassocieerd met zowel angst als opstandigheid en onafhankelijkheid (wens).
Op de leeftijd van 2 à 3 jaar zie je de voorkeur voor deze kleur ontstaan en tekent het kind bladen vol zwarte krassen en kruisen. Dit staat op deze leeftijd voor autonomie: hij is bezig zijn positie in het leven te bepalen en zijn zelfstandigheid te ontwikkelen.
Daarnaast zie je het ook in periodes van opstandigheid, je eigen mening vormen. Je ziet de kleur bijvoorbeeld regelmatig terugkomen bij peuterpubers, kinderen van 9 jaar en bij pubers. In deze fase zie je dat ze hun rug rechthouden en meer gaan staan voor zichzelf.
Is de favoriete kleur warm, passievol en energiek? Of juist een koelere, rustigere kleur?
Door met open blik naar de tekening of kleurplaat te kijken en jezelf de juiste vragen te stellen over zijn kleurgebruik, kom je erachter waar het kind behoefte aan heeft en hoe jij hem daarbij kunt helpen. Maar let op! Dit is puur ter informatie. Trek niet direct een conclusie. Baseer vermoedens niet op één tekening. Het kán allemaal een rol spelen maar vaak ook niet. Het ‘gevaar’ zit ‘m namelijk in generaliseren.
Het kleurgebruik kan wel een dialoog openen tussen jou en het kind.
Kleurgebruik is bij voorbaat cultuurgebonden. In de westerse wereld zijn we bijvoorbeeld gewend om zwart te associëren met duisternis en depressiviteit.
In Afrika denkt men dan echter aan volwassenwording en wijsheid.
In de Oosterse landen juist weer aan gezondheid, rijkdom en voorspoed.
Tips
💡Leer kleuters omgaan met stiften
Voor kleuters is het belangrijk om goed te leren omgaan met stiften. Dit helpt bij de fijne motoriek en voorkomt dat stiften snel uitdrogen of kapot gaan. Demonstreer:
Hoe je een stift vasthoud? → Gebruik een pincetgreep (duim, wijsvinger, middelvinger).
Hoeveel druk je zet? → Laat zien dat een stift zacht over het papier glijdt, zonder hard te drukken.
Niet op handen of tafels tekenen → Alleen op papier!
Hoe je een stift opbergt? → Doe de dop er altijd goed op en doe de klik-test!
💡Bied verschillende technieken aan
Bied verschillende technieken met aan, zoals:
Inkleuren
Wrijven en mengen → Kleur een vlak en wrijf er met een tissue overheen.
Stempelen met stiften → Druk de punt zachtjes op papier voor stippenpatronen.
Aquarel effect → Stiften op koffiefilterpapier en besprenkelen met water.
Dubbele lijnen tekenen → Twee stiften of kleurpotloden samen vasthouden en tegelijk kleuren.
Korte en lange streken → Hoe verandert het effect?
Zacht of hard kleuren → Laat ze met kleurpotloden ontdekken hoe je licht en donker maakt.
Kleuren mengen → Twee kleuren over elkaar zetten voor nieuwe tinten.
Patronen maken → Stippen, strepen, golven of schaduwen proberen.
Gebruik neon- of glitterstiften voor extra effect en geurige stiften voor een speelse sensorische ervaring! Laat kinderen ook eens één tekening op verschillende manieren inkleuren en vergelijken!
💡Korte kleurpotloden
Korte kleurpotloden zijn niet ideaal om mee te kleuren, maar ze weggooien is ook zonde. Los dit probleem op door twee korte potloden met hun achterkanten tegen elkaar aan te plakken. Een stukje tape is voldoende. Zo kunnen kinderen mooi nog even verder werken aan hun kunstwerk of kleurplaat.
💡Begin met grote vlakken
Veel kleuters kleuren snel en buiten de lijntjes. Dat is niet erg, maar je kunt ze wel helpen om zorgvuldiger te werken:
Begin met grote vlakken → Laat ze eerst grote vormen inkleuren.
Gebruik kleurplaten met dikke lijnen → Dit geeft meer houvast en helpt bij het binnen de lijntjes kleuren.
Langzaam kleuren in één richting → Dit voorkomt krassen.
Na verloop van tijd wordt de controle beter en kun je langzaam overgaan op kleurplaten met kleinere details. Gebruik ook eens whiteboards en uitwisbare stiften, zodat kinderen fouten zonder frustratie kunnen verbeteren.
💡Zet rustige muziek op
Dit stimuleert de concentratie en kalmte tijdens het kleuren.
💡Corrigeer de greep
Sommige kleuters houden een kleurpotlood of stift krampachtig of met een vuistgreep vast. Help ze oefenen met de pincetgreep:
De duim, wijsvinger en middelvinger houden het potlood vast.
De andere vingers rusten op de tafel voor stabiliteit.
Niet te hard drukken → Dit voorkomt snel moe worden.
Laat kinderen met een (was-)knijpertje of pincet werken om hun grip te versterken.
💡Om de lengteas
Laat kleuters tijdens het kleuren het potlood regelmatig eens om de lengteas draaien.
Dat is niet alleen een hele goede oefening voor de vingers, maar zo kunnen zij de punt van het potlood ook langer mooi rond houden.
💡Dop erop
Stiften zonder doppen komen ook nogal eens voor. Tover daarom een doos of bakje om tot verloren doppenkastje en verzamel hierin oude doppen. Bijvoorbeeld van stiften of pennen die leeg zijn. Zorg dat je steeds van iedere soort enkele doppen op voorraad hebt.
Ben je nu eens een dop kwijt, dan haal je een soortgelijke dop uit het kastje.
Win win situatie: jij zoekt je niet suf en de stift droogt niet uit. Extra leuk: versier het bakje met oude of kapotte doppen, zodat het een vrolijk onderdeel van de klas wordt.
Of boor gaten in een stukje hout en maak een stiftenhouder.
Zet de stiften er op z'n kop in. zodat de doppen in de houder blijven.
Dit kun je ook met gaten in een kartonnen doos doen.
💡Maak goede afspraken over het opruimen
Maak goede afspraken over het opruimen
Laat de stiften of potloden op kleur sorteren. Maak bijvoorbeeld een sorteerdoos.
Spreek een vaste plek af voor stiften en potloden, bijvoorbeeld een mandje of lade
Controleer samen of alle doppen van de stiften dicht zitten
Spreek een vaste plek af voor kleurwerkjes die wel/niet af zijn. Gebruik bijvoorbeeld een aantal stapelbare dossierbakken om de kleurplaten in te bewaren.
Laat kinderen een eigen kleurpotloden- of stiftenset beheren. Dit stimuleert de verantwoordelijkheid.
💡Geef complimenten
Kleuren is een vorm van zelfexpressie, dus stimuleer dit met positieve feedback!
Focus daarbij op het proces, niet op perfectie. Zeg bijvoorbeeld: "Wat een mooie strepen heb je gemaakt!"
Vergelijk geen kinderen met elkaar. Ieder kind ontwikkelt zich op eigen tempo.
Laat ze zelf vertellen over hun werk
Hang kleurplaten op ooghoogte in de klas. Hiermee laat je zien dat je trots bent en dat motiveert.motivatie!
💡Kleurplezier boven alles
Het allerbelangrijkste is dat kleuren leuk blijft! Zorg ervoor dat:
Kinderen zelf mogen kiezen waarmee ze kleuren.
Ze de vrijheid krijgen om kleuren te combineren.
Creativiteit belangrijker is dan "netjes werken".
Ze geen tijdsdruk voelen, maar lekker mogen experimenteren.
Tenslotte
Kleurplaten kunnen meer zijn dan zomaar een invuloefening. Door ze bewust en gevarieerd in te zetten, ondersteun je de motorische, creatieve en taalontwikkeling van kleuters.
De combinatie van kleurplaten en vrij tekenen biedt een rijke leeromgeving waarin kinderen zowel hun fantasie als vaardigheden kunnen ontwikkelen.
Dus pak die kleurpotloden en krijtjes erbij en laat de creativiteit stromen!
Welke rol spelen kleurplaten in jouw kleuterklas? Deel je ervaringen hieronder!
Bronnen
'Kleurgebruik in kindertekeningen', https://www.klokjerond.nl/
'Alle kleurplaten de deur uit? ', https://evelineruitenberg.com/
..
.
.
Comments