Veel hoogsensitieve mensen kiezen voor werken het onderwijs, omdat de verbinding met de kinderen in de groep, met de ouders, met collega's in een fijn team hen voldoening brengt. En omdat ze ermee kunnen bijdragen aan een betere wereld en er hun creativiteit in kwijt kunnen. Hoogsensitieve leerkrachten merken vaak veel meer subtiele signalen van kinderen op en zijn daardoor ook meer dan hun collega’s afgestemd op hun leerlingen.
Ze verwerken echter alles ook diepgaander en voelen zich daardoor ook sneller overweldigd door hun werk. Ze voelen zich daarnaast sneller verantwoordelijk, zijn perfectionistisch en willen graag alles goed doen en staan graag voor een ander klaar.
Hierdoor bereiken ze sneller hun grens en hebben daardoor meer kans op oververmoeidheid en een burn-out In deze blog vertel ik je er meer over.

Wat is hoogsensitiviteit?
Hoogsensitiviteit is een eigenschap, zoals vriendelijkheid en ambitie ook eigenschappen zijn. Het is een erfelijke eigenschap die twintig procent van de mensen heeft.
Het wordt ook wel aangeduid met "hooggevoeligheid".
De hersenen van mensen met deze eigenschap functioneren op een andere manier.
Om hoogsensitiviteit te begrijpen moeten we inzoomen op hoe prikkels door ons lichaam en onze hersenen worden verwerkt. Wanneer prikkels onze hersenen binnenkomen worden ze gefilterd en gelabeld als ‘belangrijk’ of ‘niet belangrijk’.
Wat niet belangrijk is, wordt weggegooid en wat belangrijk is, blijft.
Dit is een effectief systeem waardoor je in balans blijft.
Hoogsensitieve mensen merken meer op!
Hoogsensitieve mensen hebben een zeer gevoelig zenuwstelsel en merken hele subtiele prikkels en details, zoals geluiden, lichten, geuren, veranderingen in de ruimte en emoties van anderen op, die anderen niet waarnemen.
Hoogsensitieve mensen verwerken dieper!
De prikkels worden diepgaand verwerkt en komen daardoor ook vaak harder binnen.
Ze worden eerst overdacht en gecheckt voordat er tot actie wordt overgegaan.
Hoogsensitieve mensen reageren anders!
Ze reageren emotioneel intenser en er wordt meer stress ervaren.
Hoe herken je hoogsensitiviteit?
Wat ieder hoogsensitief mens kenmerkt is de opmerkzaamheid en diepgaande verwerking van prikkels. Hierdoor zijn ze vaak serieus, wijs, zorgzaam en meelevend, creatief en hebben ze oog voor detail. Niet alle hoogsensitieve mensen zijn echter hetzelfde, omdat ze naast het hoog sensitieve allemaal hun eigen eigenschappen kunnen hebben.
Hoewel het grootste deel van de hoogsensitieve mensen introverter is en rustig overkomt, zijn er bijvoorbeeld ook hoogsensitieve mensen die het sensitieve combineren met een actiegericht extravert karakter. De één mijdt prikkels en de ander zoekt juist prikkels op.
Ze kunnen een sterke eigen wil hebben of zich juist extreem aanpassen.
Je kunt een hoogsensitief iemand verder herkennen aan de volgende kenmerken:
Heel opmerkzaam
Hoogsensitieve mensen zijn heel opmerkzaam. Ze zien meer dan anderen, merken snel kleine verschillen op en overzien automatisch mogelijke oorzaken en gevolgen.
Ze staan stil bij alle informatie om te bepalen wat de beste actie is, wat maakt dat ze soms meer tijd nodig hebben om tot een antwoord of actie te komen.
Al die visuele prikkels kosten ook veel energie. Hoogsensitieve mensen onthouden ook veel, vooral gemaakte afspraken. Dat is wel eens lastig als een ander ze weer vergeet.
Hoogsensitieve mensen doorzien en voorzien vaak veel zaken.
Diep nadenken
Hoogsensitieve mensen denken diep na en stellen diepgaande vragen.
Ze wegen verschillende mogelijkheden af om tot een antwoord te komen.
Zinloos gepraat vindt een hoogsensitief persoon vaak heel lastig.
Gevoelig voor prikkels
Hoogsensitieve mensen voelen alles zeer intens en kunnen hierdoor bijvoorbeeld last hebben van harde geluiden, geschreeuw, harde muziek, fel licht, eten in hun mond of bepaalde tactiele waarnemingen, zoals labeltjes in kleding.
Een hoogsensitief persoon krijgt vaak een overdosis aan prikkels binnen en kan die niet altijd goed zelf verwerken. Hierdoor kan een hoogsensitief mens sneller overprikkeld raken: het brein kan dan niet meer verder met wat het aan het doen is, omdat het brein de hoeveelheid of intensiteit van prikkels niet kan verwerken. De hoogsensitieve persoon blijft dan als het ware hangen. Overprikkeling is de schaduwkant van hoogsensitief zijn.
Veel hoogsensitieve leerkrachten vinden het werken met kinderen fantastisch, maar de geluiden in een (kleuter-)klas, de grote groepen, het oppikken van de vele signalen die kinderen uitzenden en het continue samenzijn het geklets, het geschuif van stoelen, de onverwachte uitroepen, komen heftig binnen en kosten veel energie. Het resultaat is vermoeidheid of hoofdpijn.
Voor hoogsensitieve leerkrachten is het continurooster ook vaak een heikel punt. Daardoor is het nog moeilijker voor hen om gedurende de dag rust te pakken. Even een moment om tot jezelf te komen, is echter essentieel om de dag vol te houden. Door het continu-ooster moet je ook tijdens je lunchpauze nog alert zijn en ben je sneller overprikkeld.
De vele communicatie, geluiden en indrukken kunnen voor een leerkracht heel vermoeiend zijn. Veel werknemers met een burn-out zijn ook leerkracht.
Snel bang
Overprikkeling levert vaak ook een angstig en negatief gevoel op en zorgt ervoor dat iemand ook sneller overstuur kan raken.
Een hoogsensitief persoon schrikt ook sneller van de prikkels die op hem/haar afkomen. Hoogsensitieve mensen zijn daardoor vaak alert en op hun hoede.
Meer tijd nodig
Een hoogsensitief persoon raakt makkelijk overspoeld door alle prikkels en heeft vaak meer tijd nodig om alles wat het ziet, hoort of voelt te verwerken.
Hoogsensitieve mensen blijven daardoor vaker op de achtergrond.
Het kan dus ook enige tijd duren voordat ze een reactie geven.
De goede ideeën komen vaak pas later.
Empathisch
Inlevingsvermogen is één van de belangrijkste talenten van hoogsensitieve mensen. Hoogsensitieve mensen zijn heel omgevingsgevoelig en reageren sterker op sfeer en emoties van anderen en op wat er in de omgeving gebeurt.
Zij voelen het bijvoorbeeld aan als anderen verdrietig zijn of zich niet lekker voelen en weten ze soms niet of een emotie van henzelf is of dat ze deze van een ander hebben opgepikt.
Ze trekken zichzelf heel veel zaken heel erg aan. Ook hoogsensitieve leerkrachten ervaren dat sterk. Ze voelen wanneer hun leerlingen hulp nodig hebben.
Ze weten wie welke ondersteuning kan gebruiken.
Voor een leerling is dat heel erg prettig.Het kan ook een keerzijde hebben.
Veel hoogsensitieve leerkrachten zeggen dat ze soms zo overweldigd raken door alles wat ze voelen, dan ze moeite hebben zich nog te focussen.
Een fijne sfeer op de werkvloer is heel belangrijk voor een hoogsensitieve leerkracht.
Wordt er geroddeld, is er onduidelijke en onzuivere communicatie en weinig zelfreflectie, dan is dat funest voor zijn/haar welbevinden.
Snel geraakt
Hooggevoeligheid kent veel kwaliteiten. De valkuil van hooggevoeligheid kan echter zijn dat sommige dingen zoveel indruk maken, dat een hoogsensitief mens ook sneller geraakt is en er zoveel aandacht aan geeft, dat het groter wordt in zijn beleving en het er behoorlijk door van slag kan raken. Bijvoorbeeld wanneer:
Iemand boos op je is
Iemand heeft gezegd dat je het niet goed hebt gedaan
Je fouten hebt gemaakt.
Er iets onrechtvaardigs plaatsvindt
Een groot rechtvaardigheidsgevoel
Hoogsensitieve mensen kunnen vaak ook slecht tegen onrecht en willen dat het eerlijk gaat.
Moeite met veranderingen
Hoogsensitieve mensen hebben moeite met veranderingen en in een nieuwe omgeving wordt vaak eerst voorzichtig de kat uit de boom gekeken om alles goed in zich op te nemen. Hoogsensitieve mensen houden van structuur en duidelijkheid. Hoogsensitieve mensen vinden onduidelijke communicatie vaak lastig. Daar worden ze onrustig van, voelen ze zich gefrustreerd over en ze krijgen dan vaak de neiging dingen over te nemen. Van duidelijkheid worden ze blij. Het geeft ze rust.
Een groot aanpassingsvermogen
Hoogsensitieve mensen passen zich aan, ten koste van zichzelf.
Ze doen wat er van hen verwacht wordt. 'Nee' zeggen vinden ze lastig.
Het liefst willen ze alles en iedereen helpen en anderen niet teleurstellen.
De teamleider, de directeur, de ouder, de collega, de intern begeleider en de leerling hebben echter allemaal andere verwachtingen van jou als leerkracht. Als je voor het één kiest, stel je de ander teleur. Omdat het hoogsensitieve brein erg gericht is op de sociale context en hoogsensitieve mensen streven naar harmonie in een groep, is het teleurstellen van anderen echt wel een issue voor hoogsensitieve leerkrachten. Dit zijn vaak de gedachtes die er ’s avonds nog door hun hoofd spelen. Heb ik het wel goed gedaan?
Wat vindt de ander ervan? Moet ik nog wat herstellen in de relatie?
Faalangst
Hoogsensitieve mensen zijn ongewoon perfectionistisch en kritisch op zichzelf.
Ze reflecteren op hun eigen handelen en denken in elke situatie na over hun reactie. 'Wat als ik dit zeg, wat als ik dat doe?' Ze zijn zeer zelfbewust, alsof ze zichzelf vanuit een helikopter bekijken. Het gevoel op de vingers gekeken te worden vinden ze lastig.
Ze doorzien wat de gevolgen van hun acties zijn en wat ze (nog) beter hadden kunnen doen. Hierdoor kunnen ze zich onzeker voelen en het kan leiden tot eindeloos gepieker en faalangst. Hoogsensitieve mensen zijn wel vaak eerder geneigd om voor taken te kiezen waarvan ze zeker weten dat het goed gaat.
Veel verantwoordelijkheidgevoel
Hoogsensitieve mensen hebben vaak een groot verantwoordelijkheidsgevoel.
Ze willen hun werk goede doen, werken hard, hebben hun werk op tijd en volgens afspraak af en willen altijd goede beslissingen nemen, die ook goed uitpakken voor anderen. Hoogsensitieve leerkrachten willen alle kinderen gedurende een dag écht kunnen zien.
Daarvoor is, door de grote klassen en alle extra taken die erbij komen, echter vaak veel te weinig tijd. Veel leerkrachten hebben dit beroep gekozen omdat ze graag kinderen willen helpen. Als dat in de praktijk maar beperkt lukt, is dat lastig te accepteren. Vanuit de burn-out-onderzoeken blijkt dit zelfs een belangrijke reden te zijn dat leerkrachten afbranden.
Als er iets met een kind is of de hoogsensitieve leerkracht een onderbuikgevoel heeft dat er iets niet klopt, geeft dat een hoogsensitieve leerkracht geen fijn gevoel over de dag.
Als je zo gedreven bent als de meeste hoogsensitieve leerkrachten zijn, dan is het moeilijk niet nog even die extra taak af te handelen. Die ouder een bericht te sturen of een nieuwe methode op te zoeken voor dat groepje leerlingen. Ongemerkt werk je al snel heel wat uurtjes meer dan je contract. Dat kan een probleem zijn voor hoogsensitieve leerkrachten omdat zij wat meer hersteltijd nodig hebben. Doordat ze alles zo diepgaand verwerken, kost eenzelfde taak hen meer energie. Daarna hebben ze meer rust nodig. Doen ze dat niet, dan liggen stress-gerelateerde ziektes op de loer. Door hun grote verantwoordelijkheidsgevoel, zijn ze echter geneigd toch nog even die werk-taak te doen.
De toegenomen administratieve last werkt dan ook niet mee in een goede balans tussen werk-privé. Veel leerkrachten klagen over alle leerplannen, protocollen, weekoverzichten en andere dingen die ingevuld moeten worden. Hoogsensitieve leerkrachten zijn zo consciëntieus dat ze het wel allemaal netjes doen. Maar ten koste van hun rust.
Hoogsensitieve leerkrachten moeten voor 100% achter het werk staan dat ze doen.
Als ze op een school zouden werken waar dingen van bovenaf worden opgelegd die niet bij hun visie passen, zouden ze daar niet goed kunnen functioneren.
Begaan met de natuur
Hoogsensitieve mensen staan vaak in sterke verbinding met de natuur en zijn erg begaan met het lot van planten en dieren.
Snel vermoeid
Hoogsensitieve mensen hebben moeite met het verwerken van prikkels.
De wereld overweldigt hen regelmatig. Ze krijgen zoveel prikkels binnen dat ze al snel vermoeid raken van de gewone dingen. Een werkdag kan soms als topsporten voelen en hen erg uitputten, waardoor ze na werktijd vaak geprikkeld en oververmoeid thuiskomen. 's Avonds kunnen ze moeite hebben met inslapen.
Rustig en op zichzelf gericht
Hoogsensitieve mensen zijn vaak rustig en erg op zichzelf gericht.
Ze laten niet altijd zien dat ze het niet prettig vinden en houden hun gevoelens vaak voor zich. Als ze dan overprikkeld raken, kan zich dat uiten in woedeaanvallen en huilbuien; ook kunnen ze er zelfs ziek van worden.
Eerst overzien en dan doen
Hoogsensitieve mensen willen meestal eerst observeren en dan pas doen, zodat ze het goed kunnen overzien.
Creatief
Het hoofd van een hoogsensitieve leerkracht bruist vaak van de ideeën.
Vaak zoveel dat het hoofd ervan overloopt.
Leergierig
Hoogsensitieve leerkrachten vinden leren leuk en willen zichzelf heel graag blijven ontwikkelen. Ze zijn vaak allergisch voor studiedagen en cursussen waar ze niks bruikbaars uit kunnen halen of niks nieuws heb geleerd. Ze blijven zichzelf uitdagen.
Hoogsensitiviteit versus hoogbegaafdheid
Hoogsensitiviteit heeft veel overlap met de kenmerken van hoogbegaafdheid.. Hoogbegaafde mensen zijn vrijwel altijd ook hoogsensitief. Andersom is dit niet het geval.
Hoogsensitiviteit versus autisme
Hoogsensitiviteit heeft ook veel overlap met de kenmerken van autisme.
Waar mensen met autisme het vaak lastig vinden om hun eigen (en die van anderen) emoties en gevoelens te erkennen, kan een hoogsensitief persoon stemmingen juist erg goed aanvoelen. Het waarnemen van lichaamstaal is erg lastig voor mensen met autisme.
Als iemand aan hen vertelt dat het goed met ze gaat, geloven zij dit direct.
Hoogsensitieve personen daarentegen, zijn heel goed in het lezen van emoties en hebben een groot inlevingsvermogen. Wanneer iemand hen vertelt dat het goed met ze gaat, voelen zij direct aan of dit ook echt zo is.
Daarnaast zie je bij mensen met autisme, dat ze vaak specifieke interesses hebben en dat het soms lastig is om ze geïnteresseerd te krijgen voor nieuwe of andere zaken.
Bij een hoogsensitief persoon liggen de interesses vaak breder dan bij mensen met autisme.
Hoogsensitieve personen zijn ook vaak creatiever.
Hoogsensitieve (leer-)krachten
Hoogsensitieve leerkrachten hebben mooie eigenschappen die in het onderwijs goud waard zijn:
Ze zijn plichtsgetrouw en hebben een groot verantwoordelijkheidsgevoel.
Ze geven om de mensen om hen heen en willen anderen helpen.
Ze zijn creatief. Ze komen met een oplossing op het moment waarop anderen het niet meer weten.
Ze zijn empathisch, kunnen zich goed inleven in kinderen, maar ook in de ouders, waardoor zij zich gehoord voelen tijdens oudergesprekken.
Ze kunnen diepgaande gesprekken voeren.
Ze willen betekenisvolle lessen geven met een meerwaarde voor de kinderen.
Ze nemen met hun voelsprieten dingen waar die voor een ander onzichtbaar zijn.
Tips voor hoogsensitieve leerkrachten
Ben jij een hooggevoelige leerkracht en ben je regelmatig overprikkeld?
Gelukkig zijn er goede manieren om overprikkeling snel te verminderen zodat het lichaam in balans komt en het je weer verder kan.
Zorg voor structuur!
Allereerst is structuur erg belangrijk. Personen met hooggevoeligheid houden van duidelijkheid, ze willen weten waar ze aan toe zijn. Probeer je dag dus eens in te delen met een vaste structuur, dat geeft rust.
Geef jezelf meer verwerkingstijd!
Mensen met hooggevoeligheid hebben meer tijd nodig om alle informatie die ze opnemen te verwerken. Geef jezelf daarom voldoende tijd om na te denken over een antwoord of een oplossing. Vraag of je de agenda voor een vergadering op tijd kunt krijgen, zodat je alvast na kunt denken over de onderwerpen die aan bod gaan komen.
Focus op jouw talenten!
Leer je hoogsensitiviteit begrijpen. Daardoor weet je beter waarom je bepaalde dingen lastiger vindt dan je collega’s, maar leer je je talenten ook beter kennen.
Focus je op jouw talenten! Zie hoogsensitiviteit als iets positiefs, waarvan je veel baat kunt hebben in jouw werk. Ga op zoek naar jouw talenten en let erop dat ze niet doorslaan naar valkuilen. Zoek ook je valkuilen en buig ze om naar het talent dat erachter verborgen zit.
Bij het hoogsensitieve brein passen talenten die van nature aanwezig zijn. Ze kunnen nog onontdekt zijn, je herkent ze al als je talent of ze zijn doorgeslagen naar een valkuil.
De twaalf kerntalenten zijn: subtiele waarneming, aandacht voor detail, genieten van kleine dingen, het grote geheel zien, weloverwogen, creatief denken, empathie, zorgzaamheid, verantwoordelijkheidsgevoel, aandacht belang groep, zelfreflectie en een sterke intuïtie.
Zorg voor voldoende rust!
Doordat mensen die hooggevoelig zijn erg prikkelbaar zijn, hebben ze meer behoefte aan rust dan anderen. Plan dus je rust in. Hoe gedreven je ook bent, je hebt je rust nodig om optimaal te functioneren.
Zorg voor voldoende slaap.
Plan ontspanningsoefeningen in met je klas en profiteer zelf gelijk mee.
Neem tijd alleen. Mijd de drukke teamkamer als je dat nodig hebt.
Laat weten op welke momenten je leerlingen je even niet kunnen storen. Bijvoorbeeld met een bordje of iets dergelijks. Dan heb je even een focusmoment voor jezelf
Ga een keer extra naar het toilet om even een ademhalingsoefening te doen om je stresshormonen te laten zakken.
Maak het na een werkdag met de kinderen ook fijn en ontspannend voor jezelf. Zet tijdens het werken in je lokaal fijne muziek op.
Gebruik een koptelefoon met noise cancelling.
Leer ook in het moment te komen wanneer je overprikkeld bent. Mindfulnessoefeningen kunnen hierbij helpen
Maak eens een ommetje tijdens jouw pauze.
Gebruik je reistijd om te ontladen. Kies voor de fiets als dat kan, of zet in de auto lekkere muziek op (of juist niet) om je hoofd leeg te maken.
Zet beweegprikkels in!
De negatieve gevoelens die bij overprikkeling kunnen ontstaan, kun je reguleren door intense beweegprikkels in te zetten die een diepe druk geven. Zoals het jezelf opdrukken tegen de muur. Hierdoor krijgt het brein sterke signalen die helpen bij het herstellen van balans. De spanning die zich in het lijf opbouwt kan zich op die manier ontladen, waardoor je jezelf weer wat meer kan ontspannen. Hierdoor blijf je niet meer hangen in angst en negatieve gevoelens en kun je snel weer verder met plezier maken.
Visualiseer een beschermschild!
Heb je een negatief gevoel? Vraag je af van wie het gevoel is. Van jezelf of een kind/collega? Laat het gevoel in dat geval los. Het is niet van jou.
Visualiseer een schild tussen jou en degene die ongewenste prikkels uitzendt.Gebruik je fantasie om een soort onzichtbaar schild voor te stellen dat om jezelf heen zit.
Dit schild beschermt je voor vervelende dingen. Je kunt zelf kiezen wat je wel en niet toelaat.
Maak een haalbare to-do-lijst!
Maak een to-do-lijstje voor al je extra taken, zodat je ze niet steeds hoeft te onthouden.
En plan er bewust minder in dan je aankunt, zodat je altijd een fijn gevoel hebt dat je alles afgerond hebt.
Zorg voor energiegevers!
Probeer energiegevende activiteiten te doen en negativiteit en energievreters zoveel mogelijk te mijden. Bedenk waar je energie van krijgt om zo de energievreters weer op te heffen. Het is zó belangrijk dat ze in evenwicht zijn, dat je batterij weer opgeladen wordt.
Geef bijvoorbeeld betekenisvolle lessen, levensecht en met concrete eindproducten, daar worden je kinderen en ook jij blij van!
Blijf uitdagingen zoeken, volg een cursus, lees een boek, gebruik je scholingsbudget.
Wees wel kritisch, dat wat je doet moet zinvol voor jezelf zijn. Zorg voor variatie in je werk.
Ga ook eens een uurtje eerder naar huis, zet een kop thee, neem een lange pauze, staar uit het raam en werk daarna nog even thuis, op een rustige plek.
Ga na werktijd de natuur in, al is het maar een blokje om.
Neem voldoende rust, ga op tijd naar bed.
Kom uit je hoofd. Maak muziek, luister naar muziek, dans of zing.
Geniet van de kleine, mooie dingen die gebeuren op een dag.
Heb een goed gesprek over onderwijs met een collega.
Praat met je leidinggevende!
Geef bij je leidinggevende aan wat je nodig hebt om goed te kunnen functioneren.
Op zoek naar meer?
Boekentip:
Kijk voor meer suggesties ook eens op mijn Pinterest
Heb je zelf ook nog leuke suggesties? Laat dan een reactie achter!
Bronnen

.
.
Comentários