Hoe maak je van je kleuterklas een ruimte die optimale kansen biedt voor lerend spelen?Waar begin je en waar plaats je de hoeken? In deze blog geef ik je tips.
Een kansrijke omgeving
Het jonge kind kan pas goed ontwikkelen als het rustig is en optimaal geprikkeld wordt.
Die prikkels komen van het kind zelf, van anderen om hem heen, van de omgeving enz.
Maar hoe kun je in jouw kleuterklas zorgen voor een optimaal niveau van prikkeling om kleuters rustig en met focus de wereld te laten ontdekken?
Kritisch kijken naar de prikkels in jouw lokaal is noodzakelijk, maar ook moeilijk: als je er al jaren staat, ben je vaak gehecht aan de inrichting en inhoud van je lokaal. De kans is groot dat je amper in de gaten hebt hoe de ruimte gedurende de tijd drukker is geworden.
Krijg je als leerkracht binnenkort een nieuw klaslokaal? Dan is ‘weten waar te beginnen’ de uitdaging. Voor welke klasinrichting kies je? Van welk aanwezig spelmateriaal maak je dankbaar gebruik, wat mag weg en waar ga je nog naar op zoek?
Hoe creëer je daarmee een speelleeromgeving waarin kinderen zich goed voelen en komen tot leren en ontwikkelen? Hoe richt je een uitdagende ruimte in die toch voldoende rust biedt? Hoe stel je je thema in de kijker zonder aan overprikkeling te doen?
Less is more!
Een kleuterklas biedt vaak een overvloed aan visuele prikkels: werkjes hangen aan een waslijn, prenten sieren de muren, open kasten maken materialen goed zichtbaar en bereikbaar, gekleurde muren fleuren het lokaal op. Uit onderzoek blijkt echter dat kinderen in een rijk versierd klaslokaal zich moeilijker kunnen concentreren. Hun hersenfilter moet daarvoor overuren maken om zich een weg te banen tussen al die visuele input en de focus vast te houden op een ding. Haal dus weg wat overbodig is en versober de ruimte.
Orde en soberheid brengen overzicht, rust en een grotere focus en betrokkenheid. Daarnaast heeft een beperkte hoeveelheid materiaal als bijkomend voordeel dat het kleuters dwingt om creatief te zijn met wat ze hebben. Ze leren om op verschillende manieren met hetzelfde materiaal te spelen, waardoor hun verbeeldingskracht wordt gestimuleerd. Less is more!
Maar hoe doe je dat?
Kies heel bewust wat je met je vierkante meters doet. Vraag je bij alles wat in je lokaal staat en wat niet met spel te maken heeft af of het wel in je lokaal moet staan of dat het bijvoorbeeld ook op de gang zou kunnen staan. De bakken met eten en drinken van de kinderen nemen bijvoorbeeld veel ruimte in, terwijl ze daar niet hoeven te staan. Maak de vensterbank leeg, haal posters van de muur en zoek een nieuw thuis voor overbodig speelgoed.
Creëer een afgesloten en toch toegankelijke opbergruimte. Dichte kasten of witte gordijnen voor open rekken nemen heel wat visuele prikkels weg. Kleuters leren heel snel waar alles staat. Heb je geen ruimte voor opslag en moet je daar je lokaal voor gebruiken, laat dan hoog op de muur planken ophangen, waar je je eigen spullen kunt opslaan, zonder dat het ruimte inpikt van je hoeken.
Maak gebruik van natuurlijke materialen zoals hout en groen. Planten in het lokaal werken rustgevend
Kies voor witte of zachte kleuren op de muur. Felle of donkere kleuren zorgen vaak voor overprikkeling.
Zorg voor een aangename en aangepaste omgeving op vlak van (dag)licht, temperatuur en luchtkwaliteit. Licht, warmte en lucht hebben een bewezen effect op leerresultaten van leerlingen. Zorg ervoor dat je onder meer de gordijnen deels kan sluiten tegen storende zoninval, dat je voldoende en aangenaam licht in het lokaal hebt en het raam op een kier kan zetten
Pak geluidsoverprikkeling aan. Geluid kan afleiden en vermoeien. Met matten kan je veel galm en kabaal voorkomen. Daarnaast zorgen ze op de vloer voor de afbakening van een (speel)ruimte. Dit brengt aanzienlijk meer rust en duidelijkheid met zich mee.
Maak keuzes in wat je visueel ophangt en neerzet. Kinderen kunnen van teveel visuele prikkels overprikkeld raken.
De basisinrichting
De volgende stap is het bewust (her)invullen van je klaslokaal met aandacht voor een rijke basisinrichting. Bekijk de ruimte die je hebt.
Kenmerkend voor een kleuterlokaal zijn natuurlijk de hoeken.
Het faciliteren van het spel in de vorm van hoeken is echter niet de enige functie die een groepsruimte voor kleuters heeft. De diversiteit aan functies waaraan een groepsruimte voor kleuters moet voldoen, onderscheidt zich van de andere leerjaren op een basisschool.
Zo moet er in het lokaal ook plaats worden gemaakt voor een grote, open ruimte, bedoeld voor gezamenlijke activiteiten, zoals de kring en het eetmoment. Deze ruimte beslaat gemiddeld 1/3 van een kleuterlokaal. Daarnaast bekijk je ook wat de beste plek is voor de tafels, kasten en waar je het bureau zet.
Denk bij de inrichting ook na over de circulatie in je klas.
Voldoende bewegingsvrijheid is belangrijk.
Welke looplijnen zijn het drukst of zorgen voor file in de klas? Stel jezelf de vraag of de inrichting anders kan of dat er overbodig meubilair is. Misschien is het wisselen van twee hoeken al een oplossing of kan je een stukje van de gang benutten als extra ruimte.
Zorg ook voor ruimte bij de deur waardoor de kinderen (en ouders) binnenkomen, zodat daar geen opstoppingen ontstaan.
Maak van tevoren een globale inrichting op papier of ga gewoon schuiven.
Soms is het lastig om te zien wat er allemaal mogelijk is en kan het helpend zijn om een collega eens mee te laten kijken en om tips te vragen. Frisse ogen zien altijd meer.
Bekijk het lokaal, wanneer je deze hebt ingericht, ook eens op kleuterhoogte en ontdek hoe kleuters de klas binnenstappen: Kunnen ze alles goed zien en vinden?
Worden ze niet overdonderd? Hebben ze overzicht?
Tafels
Bedenk voordat je jouw kleuterlokaal gaat inrichten hoeveel tafels en stoelen je daadwerkelijk nodig hebt. Bedenk hierbij dat het voor de (motorische) ontwikkeling van kleuters heel belangrijk is om ze juist zoveel mogelijk op de grond te laten spelen.
Haal als dat mogelijk is dus liever een aantal tafels uit je lokaal.
De kinderen hebben echt niet allemaal hun eigen tafel nodig. Zelfs niet met een continurooster waarbij de kinderen tussen de middag in hun lokaal lunchen. Het kan toch niet zo zijn dat alleen de twee eetmomenten bepalend zijn voor de inrichting van je klas?
De kinderen kunnen bijvoorbeeld prima met z'n tweeën aan de korte kanten van een tafel eten. Je kunt dus prima af met de helft van het aantal tafel. Daarnaast kunnen ze ook gewoon in de kring op een stoel eten.
Ook tijdens het werken hebben niet alle kinderen een tafel nodig.
Er wordt dan ook in de hoeken en op de matten gespeeld.
Je bespaart ook ruimte wanneer je de wanden van je lokaal meer gebruikt.
Wanneer je een vensterbank langs de wand van je klas hebt, dan zou je er een brede plank boven kunnen laten plaatsen, die kan fungeren als extra werkblad.
Zo heb je zonder tafels toe voegen toch extra plekken, waar de kinderen aan kunnen zitten en benut je ruimte die je anders niet had kunnen gebruiken.
Denk ook eens aan statafels. Deze kunnen erg fijn zijn voor beweeglijke kleuters.
Zet de tafels in groepjes of gebruik groepstafels en geef de groepjes een naam door iets boven de tafel te hangen of er iets op de tafel te zetten. Wanneer je geen vaste groepjes maakt, hebben de kleuters alleen een eigen stoel of banken waar ze in de kring op kunnen zitten. De eetmomenten zijn in dit geval in de kring.
Zet ook een kleine tafel bij de deur, met daarop een mee-naar-huisneembak, een gymschoenenbak en een afmaakbak.
Veranderen is spannend, ook voor kinderen. Verwacht dus niet dat het zitten op de grond meteen moeiteloos verloopt. Geef de veranderingen tijd en vergeet niet dat iedereen moet wennen en nieuwe gewoontes moet aanleren. Heb je twijfelaars binnen jouw team, start dan met een testfase. Draai bijvoorbeeld eens een groepstafel op zijn kop en maak er een speelhoek van. Bespreek waar je tegenaan loopt en zoek samen naar oplossingen.
Vergeet niet om de ouders/verzorgers te informeren. Neem op in je schoolgids waarom je kinderen op de grond laat spelen en dat kinderen vies worden op school.
Gemakkelijke kleding (en eventueel sloffen) is dus een must!
De kring
Een kring neemt best veel plek in beslag (meestal 1/3 van je lokaal).
Bedenk daarom goed of je een kring met losse stoelen zou willen in jouw lokaal?
Argumenten voor een eigen stoel kunnen zijn dat:
Een eigen stoel veiligheid biedt.
Een eigen stoel garandeert dat je stoel niet te klein of te groot is
Kinderen hun naam leren herkennen die op hun stoel staat.
Het jou als leerkracht de kans geeft de plekken te sturen.
Het voor invallers handig is, omdat ze de namen sneller kunnen leren kennen.
Sommige kinderen kunnen niet kiezen waar ze willen zitten en blijven maar twijfelen.
Ook leidt zelf kiezen soms tot ruzies en verdriet of juist veel te veel gezelligheid. Een eigen plek maakt een einde aan discussies als "ik zat al daar!"
Argumenten tegen een eigen stoel kunnen zijn dat:
Je daarmee uitdraagt dat alles wat in je lokaal staat van de klas samen is en dat je daar samen verantwoordelijkheid voor draagt.
De kinderen tijdens het werken niet allemaal een stoel nodig hebben en deze dan veel plek in beslag nemen.
Het plakken van naamstickers op stoelen veel gedoe geeft als deze niet blijven zitten.
Het in en uit de kring gaan veel tijd kost en vaak chaos oplevert.
Een alternatief op een kring met eigen stoelen zou een vaste kring met multifunctionele banken kunnen zijn! Deze vaste kring kan tevens dienen als werkplek door er bijvoorbeeld bakken met constructiemateriaal of boeken onder te plaatsen.
Maak je de kring om een groepstafel of juist niet? Het bespaart ruimte wanneer je dit wel doet. Zorg voor een groepstafel die je makkelijk op kunt tillen of kunt verschuiven, wanneer je een kringactiviteit doet waarbij de tafel in de weg staat.
Mocht je toch kiezen voor een stoel voor ieder kind, kies dan bij voorkeur voor lichte stoelen, die de kinderen zelf kunnen verplaatsen.
Ideaal is het ook wanneer de stoelen stapelbaar zijn.
Op de stoel kun je een sticker plakken met de naam van het kind en/of een symbool.
Dit biedt kinderen vaak houvast en jij ziet snel of er absenten zijn.
Zorg ervoor dat je zelf een plek in de kring kiest waar je het meeste overzicht hebt.
Wil je zelf zicht op de deur hebben, zodat je ziet wie er binnenkomen?
Wil je vlakbij je bureau zitten, waar je benodigdheden voor je activiteiten op klaar kunt leggen? Heb je een digibord of een dagritmebord?
Zorg er dan voor dat de kinderen deze vanuit de kring goed kunnen zien!
Om ervoor te zorgen dat kinderen hun stoel zelf op de juiste plek zetten is het handig om de kring af te bakenen binnen kasten en/of tafels. De kinderen kunnen dan bijvoorbeeld zien dat ze hun stoel voor de punt van de kast moeten zetten. Lukt het niet om je kring zo te plaatsen denk er dan eens aan om de plekjes waar de stoelen moeten staan op de vloer te markeren met tape.
De kasten
Kasten heb je bijvoorbeeld nodig voor je knutselmaterialen en je speelleermaterialen.
Gebruik de kasten om hoeken te creëren door ze dwars op de muur te zetten.
Zet open kasten die dwars op de muur staan zo neer dat je er niet meteen in kijkt als je binnenkomt. Het is namelijk rustiger om tegen de achterkant van een kast aan te kijken.
Zet dichte kasten en kasten met lades op de plekken die in het zicht staan. Pimp oude kasten op door er een leuk doek overheen te hangen of een poster tegen te plakken.
Richt je kasten in op ontwikkelingsgebied. Een kast met rekenmateriaal, een taalkast en een kast met kleur- en vormmateriaal en motorisch materiaal.
Zet de kasten ook niet te vol. Stapel de werkjes niet. Wanneer je werkjes stapelt, zul je namelijk zien dat kinderen de onderste werkjes nooit pakken. Ze zien niet wat erin zit en het is niet handig om het werkje te pakken. Haal om deze reden ook de deksels van de werkjes, zodat de kinderen zien wat erin zit en het aantrekkelijker wordt om met het materiaal aan de slag te gaan. Volgestapelde kasten zien er ook niet overzichtelijk en aantrekkelijk uit.
Heb je te veel materiaal? Misschien heb je dan ergens een plekje om wat materiaal op te bergen, zodat het materiaal wat je op dat moment aan wilt bieden netjes in de kasten kan staan. Dit materiaal kun je dan zo nu en dan omwisselen met materiaal uit de voorraad.
Zo blijft het aanbod ook altijd interessant voor de kinderen.
Haal kapotte materialen er tussenuit.
Matten
Zorg voor voldoende ruimte om op de grond te spelen. Dit komt tegemoet aan de natuurlijke beweegdrang van kleuters, zorgt voor meer betrokkenheid en het aarden en is belangrijk voor de motorische ontwikkeling van kleuters.
Zorg eventueel voor kleine matten, zodat kinderen niet op de koude vloer zitten en die de speelplek afbakenen, zodat duidelijk is wat hun speelplekje is.
Kies deze bij voorkeur in de kleuren van jouw lokaal, zodat de uitstraling rustig blijft.
Je kunt de matten laten liggen, maar je kunt ze ook opbergen in een mattenstandaard en ze pas neerleggen als ze nodig zijn.
De spelhoeken
Bedenk welke hoeken je wilt maken en waar je welke hoek wilt hebben.
Zorg voor een basisinrichting met in ieder geval: een huishoek, een bouwhoek, een atelier met knutselmaterialen, een kast met speelleermaterialen en een zand- en watertafel (een lade of kleine bak met zand of water kan bij weinig plek al volstaan).
Zorg náást je huishoek voor een themahoek. De huishoek hoort namelijk bij je basisinrichting, dus deze blijft altijd bestaan.
Maak hoeken door kasten dwars op de muur te zetten.
Leg vloerkleden in de hoeken.
Deze zorgen voor een huislijke sfeer, dempen het geluid en bakenen de speelplek af.
Een hoek hoeft overigens niet altijd 'letterlijk' in een hoek te zijn.
Een tafel kan ook als 'hoek' dienen. Denk maar eens aan de rekenhoek, de schrijfhoek, de vertelhoek, de informatiehoek of een winkeltje (tafel met kassa).
Waar plaats je nu de hoeken?
Er zijn in ieder geval een aantal praktische zaken waarmee je rekening kunt houden.
Bij je aanrecht met kraan plaats je bij voorkeur de hoeken die water nodig hebben.
Denk hierbij aan:
Het verfbord, zodat de kinderen hun kwasten kunnen wassen.
De knutselhoek, in verband met het wassen van kwasten en handen.
De zand-/watertafel, voor het vullen met water.
Bij het buitenraam plaats je bij voorkeur de hoeken, waarbij daglicht belangrijk is, zodat de kinderen goed kunnen zien wat ze doen. Denk hierbij aan:
De bouwhoek.
De huishoek.
Zorg ervoor dat de ruimte overzichtelijk is ingedeeld. Zijn er duidelijke looppaden van bijvoorbeeld deur naar kring? Zijn de speelhoeken in enige mate afgeschermd van elkaar? Lopen kinderen niet makkelijk door elkaars spel heen als ze naar de wc moeten? Is de kraan goed bereikbaar? Staan er geen kasten en tafels voor je nooddeur.
Kijk daarnaast ook eens welke hoeken wel goed naast elkaar kunnen en samenspel stimuleren. Een bouwhoek naast een techniekhoek creëert bijvoorbeeld ander samenspel dan een bouwhoek naast de rekenhoek.
Waar kan met hoeken een uitwisseling worden bevorderd of juist niet?
Een rustige naast een drukke hoek is echter geen gouden combi!
Hoe richt je de hoeken in?
Spelen neemt letterlijk ruimte in beslag. Zorg daarom voor voldoende ruimte.
Kinderen ervaren een activiteit als spel, wanneer zij zich vrij door de ruimte kunnen bewegen. Op een stoel aan een tafel wordt er minder makkelijk gespeeld.
Vaak zijn hoeken veel te klein.
Maak de hoek zo groot mogelijk en laat er zeker 3-4 kinderen in spelen.
Zorg ervoor dat de hoek goed en veilig afgebakend is (bijvoorbeeld met kasten, een klamboe, panelen, een vloerkleed en/of lappen). Deze grenzen duiden de eigenheid van een hoek aan en maken de kinderen los van het "klasgevoel". Daarnaast creëren ze een speelplek waar kinderen zich veilig kunnen voelen en diep betrokken kunnen raken, omdat er dan niets is dat de aandacht afleidt. Maak de afscheidingen bij voorkeur laag of doorschijnend, zodat je zicht hebt op het spel in een hoek.
Met verplaatsbare afscheidingen kun je de hoek eventueel vergroten of verkleinen.
Richt de hoeken vanuit je visie op leren en de behoeften van jouw kleuters in.
Welke doelen wil je in de verschillende hoeken bereiken?
Welke spelhandelingen wil je zien bij de kleuters? Wat vinden de kleuters belangrijk?
Waar willen ze aan werken en op oefenen? Betrek de kleuters bij het inrichten van de themahoeken. Start met een lege plek in het lokaal en richt deze tijdens de eerste week van het thema samen in.
Kijk voor meer tips voor het inrichten van je hoeken ook eens in mijn blogs:
Een rustige plek
Daarnaast is het ook belangrijk om een rustige plek te creëren.
Kinderen leren het beste wanneer ze hun hersenen regelmatig rust gunnen.
Door geregeld niets te doen en te ontspannen maak je herstelhormonen aan, waardoor de hersenen nieuwe kennis kunnen consolideren. Zeker bij kleuters is dit erg belangrijk.
Zij maken immers meer verbindingen in de hersenen aan per dag dan volwassenen en hebben dus ook meer en langere rustfases nodig om de informatie die verworven is te organiseren. Even op de pauzeknop drukken kan kleuters helpen vastzetten wat belangrijk is, maar ook loslaten wat overbodig is.
Het kleuterbrein kan dan zijn werk doen: informatie verwerken en ordenen. Een plaats in de klas waar kleuters tot rust kunnen komen, kan bijvoorbeeld een vaste hoek zijn met kussens, knuffels, lichtjes, een koptelefoon, rustige muziek, een stressballetje enz.
Het bureau
In de meeste kleuterklassen neemt het bureau van de leerkracht een belangrijke plek in.
Maar een bureau neemt veel ruimte in, dus bedenk je eens hoeveel tijd je daar daadwerkelijk doorbrengt? Zit je er alleen na schooltijd? Overweeg dan eens een kleinere tafel of haal het bureau helemaal uit je lokaal en zet je laptop of computer op een kast.
Laat je het bureau staan, bedenk dan goed wat er op je bureau moet staan en liggen.
Een vol bureau straalt onrust uit.
Aanvullen vanuit je thema
Wanneer al het overbodige uit de klas is en je een rijke basisinrichting hebt, kun je inspelen op de inhoudelijke interesses van de kleuters en in een thema duiken.
Zorg in de kring voor een witte wand waarop je het thema zichtbaar maakt. Vorm ook een aantal basishoeken om tot tijdelijke themahoeken.
Welke spelhandelingen wil je in het thema zien en welke materialen heb je daarvoor nodig? Deze materialen kunnen een plaats in de themahoeken krijgen.
Maak je gebruik van een bestaande hoek als basis voor je themahoek?
Niet al het aanwezige materiaal hoeft daarbij altijd beschikbaar te zijn. Maak keuzes die passen bij de interesses en de ontwikkeling van de kinderen. Haal materialen waar de kinderen geen interesse in hebben (tijdelijk) weg en introduceer nieuw materiaal en/of materiaal waar ze al enige tijd niet mee gespeeld hebben.
Tip: Heb je geen ruimte om de materialen buiten de klas te bewaren?
Bewaar ze dan in opbergboxen met een pictogram van een slot, een kruis of een stopteken erop en leg de kinderen uit, dat ze deze materialen niet mogen gebruiken. Zorg er wel voor dat de speelomgeving rustig blijft en beperk een overaanbod aan opgeslagen materialen, die in het zicht staan.
Te weinig ruimte?
Vroeger was het heel gebruikelijk om in een school speciale kleuterlokalen te bouwen, waar over het algemeen meer ruimte was. Tegenwoordig hebben in de meeste gevallen alle lokalen dezelfde vierkante meters en zijn de ruimtes vaak erg beperkt.
Met een gemiddelde groepsgrootte van 30 kleuters is het zoeken naar de optimale inrichting geen gemakkelijke opgave. Lerend spelen vraagt echter om voldoende ruimte voor speelhoeken en de mogelijkheid om regelmatig te veranderen. Door kinderen letterlijk veel ruimte te geven, geef je ze figuurlijk ook veel ruimte om zich via spel te ontwikkelen.
Vind je dat je in je lokaal te weinig ruimte hebt om hoeken te maken? Denk dan eens aan de volgende oplossingen om de beschikbare ruimte zo efficiënt mogelijk te benutten:
Creëer mobiele speelplekken!
Creëer meer mobiele speelplekken met kleden of met tafels en kasten op wielen, die makkelijk te verplaatsen zijn.
Creëer meer verticale speelplekken!
Creeer meer speelplekken tegen de muur. Een verfbord aan de muur neemt bijvoorbeeld al veel minder plek in dan tafels met grote vellen papier.
Gebruik de gang!
Creëer een hoek of plaats er tafels en/of kasten met ontwikkelingsmaterialen in de gang, zodat je in je lokaal meer ruimte voor hoeken hebt.
Je kunt er bijv. ook voor kiezen om in je klas slechts een kleine kast met ontwikkelingsmaterialen te zetten en de rest in een grote kast op de gang te bewaren. Per thema wissel je de beschikbare materialen dan, waardoor je uiteindelijk ook alles aan bod heb laten komen. Dat scheelt niet alleen heel veel ruimte, maar de materialen zijn opeens ook een stuk interessanter als er bij ieder thema weer iets nieuws te kiezen is.
Plaats hoeken ook middenin je lokaal!
Hoeken worden vaak langs de kanten van een lokaal ingericht, maar om je lokaalruimte optimaal te benutten kun je ook gerust een hoek middenin een lokaal plaatsen.
Plaats echter geen hoeken middenin looproutes.
Maak gebruik van hoogteverschillen!
Met hoogteverschillen voeg je niet alleen extra ruimte, maar ook spelvariatie toe.
Geef vaste elementen een tweede functie!
Maak bijvoorbeeld onder je bureau een gezellige leesruimte om deze ruimte toch efficiënt te maken.Kan bepaald meubilair dubbel dienst doen? Het vaste kringbankje kan op een ander moment bijvoorbeeld het tafeltje zijn om aan te eten als kinderen op hun knieën zitten, de lage kringtafel kan ook dienst doen als verteltafel bij de leeshoek.
Gebruik modulaire meubels!
Gebruik meubels die je uit elkaar kunt halen en op een andere manier weer in elkaar kunt zetten (modulaire meubels), zodat je ze multifunctioneel kunt inzetten.
Gebruik alle ruimte!
Tegen de achterkant van een kast, die je als hoekafscheiding gebruikt kun je bijvoorbeeld weer een andere hoek plaatsen of een whiteboard hangen.
Gebruik de buitenruimte!
Misschien kun je, wanneer jouw lokaal een directe deur naar buiten heeft, wellicht een hoek net buiten de deur plaatsen. Baken deze ruimte dan wel goed af (bijv. met stoepkrijt, een bank of iets anders), zodat de kinderen precies weten tot hoever ze mogen gaan.
Dit kan bijvoorbeeld een perfecte oplossing voor je zand-/watertafel zijn.
Maak een verdieping!
Om extra ruimte te creëren kun je ook met een etage gaan werken.
Deze moet wel aan allerlei eisen voldoen, dus laat je hierover goed voorlichten door bijvoorbeeld een schoolleverancier.
Op Speelhuis vind je verschillende voorbeelden hiervan.
Bedenk wel goed welke hoek je dan boven en beneden wil maken:
Het is bijvoorbeeld niet handig als er boven je hoofd gestommeld wordt of blokken vallen, wanneer je rustig een boekje wilt lezen.
Hoeken waar kinderen niet al te lang spelen kun je ook beter niet boven plaatsen.
Zorg ervoor dat je ook het spel bovenin de vide goed kan blijven observeren. Wanneer het spel daar regelmatig wilder van aard is geef je de vide een andere invulling.
Zorg ook voor voldoende (extra) licht in de hoek beneden.
Denk verder aan de veiligheid. Zet bijvoorbeeld geen tafels langs de rand, waar de kinderen op kunnen klimmen. Ook moeten de hekwerken zo zijn gebouwd dat ze stevig zijn en dat kinderen er niet snel overheen gaan hangen. De trap moet ook goed toegankelijk zijn.
Houd er verder rekening mee, dat wanneer je een glijbaan aan de verhoogde hoek bevestigt, dat deze wordt beschouwd als een speeltoestel en daar zitten hele andere en strengere veiligheidseisen aan. Vanwege de Arbowet moet je er ook rekening mee houden dat een schoonmaakster de bovenste verdieping mogelijk niet mag schoonmaken.
Samenwerken met andere kleuterklassen
Wanneer jouw school meerdere kleuterklassen telt, die bovendien aan elkaar grenzen, zou je er ook eens aan kunnen denken om in die gezamenlijke aangrenzende ruimte samen een hoek in te richten. Misschien is daar ruimte voor een grote bouwhoek, waar kinderen van meerdere klassen tegelijk in kunnen spelen. Ook zou je de hoek om de beurt kunnen delen. Een grotere variant hierop is het leerplein; een grote ruimte waaraan meerdere klassen grenzen, die ingericht wordt met meerdere hoeken.
Je kunt nog een stapje verder gaan en niet alleen de gang als een gezamenlijke ruimte te zien, maar ook de lokalen. Je kunt er in dat geval voor kiezen om tegelijk te spelen en de kinderen dus tegelijkertijd gebruik te laten maken van beide lokalen.
Je kunt het rooster ook zo inrichten dat er steeds een groep in twee lokalen tegelijk kan spelen, bijvoorbeeld omdat de andere groep op dat moment naar buiten of de speelzaal is.
Elke school is weer anders wat betreft de mogelijkheden en visie hierin.
Maak in ieder geval zo goed mogelijk gebruik van de beschikbare ruimte, zie de kansen in jullie rooster en de aanwezige lokalen. En weeg de voordelen af tegenover de nadelen.
Voordelen van het samenwerken met ander groepen zijn:
Je benut de aanwezige ruimte optimaal.
Het is kostenbesparend, want je investeert slechts eenmalig in de inrichting van een hoek.
Kinderen maken kennis met kinderen uit andere groepen.
Meerdere leerkrachten kunnen het spel observeren.
Je bent minder tijd kwijt aan het inrichten van een hoek.
Mogelijke nadelen van samenwerken met andere groepen kunnen zijn:
Als de leerkrachten slecht zicht hebben op de hoek, dan kan dit ongewenst gedrag opleveren.
Een hoek in een andere ruimte kan een vergeten hoek worden, waar minder aandacht is voor spelbegeleiding.
Als de hoek vlakbij de buitendeur is zouden kinderen op het idee kunnen komen om naar buiten te glippen.
Soms heb je bij delen de hoek niet tot je beschikking, terwijl de kinderen er wel graag zouden willen spelen. Je kunt dit wel ondervangen door een vast aantal kinderen per klas af te spreken.
Sommige kinderen zullen het spannend vinden om buiten hun eigen lokaal te spelen.
Het is lastiger om de hoek(-en) samen met de kinderen in te richten.
Wanneer je er als school voor kiest om een speelhoek te delen met de Voorschool of groep 3, dan is er wel differentiatie nodig en moet er voldoende materiaal zijn om de basisinrichting makkelijk te verrijken.
Het speelplein
Jonge kinderen hebben een behoefte aan veiligheid en afkadering. Dit heeft natuurlijk consequenties voor het inrichten van je lokaal en speelplekken.
Daarnaast hebben jonge kinderen ook een enorme beweegdrang, die zij binnen de muren van school vaak moeten onderdrukken.
Soms kan dit ook te maken hebben met de inrichting van het lokaal.
Een grotere open ruimte nodigt nu eenmaal ook uit tot meer beweging.
Veel kleuterklassen hebben zo'n open ruimte in het midden van hun lokaal /voor hun kring. Deze ruimte kan enorm uitnodigen tot bewegen.
Soms is dit wenselijk, maar soms neemt dit ook onwenselijke vormen aan.
In dat laatste geval kan het goed zijn om te experimenteren met het verplaatsen van de speelplekken naar het midden van het lokaal, zodat de grote ruimte opeens wegvalt.
Ga, om aan de bewegingsdrang van jonge kinderen tegemoet te komen, zoveel mogelijk met ze buiten spelen en gymmen en zorg voor veel beweging tussendoor.
Buiten zijn namelijk minder kaders nodig omdat de kinderen er meer ruimte tot hun beschikking hebben. Zorg er wel voor dat kinderen ook daar uit allerlei soorten spel kunnen kiezen. Zie het speelplein als een verlengstuk van de verrijkte omgeving binnen en richt deze met evenveel zorg en aandacht in.
De puntjes op de i
Creëer een rijke leeromgeving door de namen van de hoeken of materialen in het lokaal te labelen met woordkaarten en door getallenlijnen of cijfers op te hangen bij dingen die geteld kunnen worden. De kinderen zien zo dat letters en cijfers een functie hebben en herkennen ze wellicht letters van bijvoorbeeld hun eigen naam. In de loop van het schooljaar zul je zien dat er (oudste) kleuters zijn die de namen van de hoeken gaan lezen.
Kleed je lokaal gezellig aan met posters, raamschilderingen, een gezellige klok en decoraties. Zet ook planten op de kasten of vensterbank..
Planten geven een huislijke sfeer én zijn goed voor de gezondheid.
Uit onderzoeken is gebleken dat werknemers ook minder vaak ziek zijn als er veel planten in hun werkruimte staat. Denk ook aan een prullenbak en een papierbak en schoonmaakspullen. Denk verder ook aan een planbord, een dagritmepakket, een kalender, een afmaakbakje, een plek waar kinderen het werk kunnen neerleggen wat af is, een verjaardagskalender, een fruitbak, wc kettingen (of iets anders), groepssymbolen, een gymschoenenbak en een bak waar de kinderen hun spullen in kunnen doen, die mee naar huis mogen. Denk er wel aan dat de inrichting rust uit blijft stralen. Teveel visuele informatie en felle kleuren kunnen erg overweldigend zijn voor de zintuigen.
Hang de belangrijkste informatie op een focusmuur en gebruik een ander gebied voor de kunstwerken van de kinderen. Laat daarnaast ook veel gebieden als lege ruimte zodat de ogen van je kleuters kunnen "rusten". Sommige dingen kun je misschien ook bedekken of in dichte kasten bewaren, waardoor ze uit het zicht zijn.
Wanneer posters, getallenlijnen enz het hele schooljaar op dezelfde plek hangen, worden kinderen er 'blind' voor. Ze vallen dan niet meer op.
Hang dus regelmatig iets nieuws op, vestig de aandacht erop of verander van plek, om de visuele aandacht weer te trekken.
Leg een kladblok of agenda neer waar de ouders bijzonderheden in kunnen schrijven, wanneer jij 's morgens druk bent met andere zaken. Hang ook een lijst, met pen, voor het overblijven en de BSO bij de deur. Ouders kunnen deze lijst dan aanvullen.
Leg een kalender neer waar ouders verjaardagen van zichzelf en eventueel van opa's / oma's op in kunnen vullen, wanneer je de kinderen in de klas wensjes laat maken.
Een lokaal is nooit af!
Wanneer je jouw kleuterlokaal hebt ingericht betekent dit overigens niet dat je het hele jaar vast zit aan deze indeling. Observeer kritisch wat werkt en wat niet en verplaats de hoeken later in het schooljaar gerust naar een plek die beter werkt. Doe dit bij voorkeur wel samen met de kinderen, want jonge kinderen hebben vaak veel moeite met onverwachte veranderingen. Zij vinden het vaak fijner om te zien wat er verandert, dan om de volgende ochtend een geheel nieuwe klas binnen te stappen. Het lokaal is ook van de kinderen, zij voelen zich er veilig. Het geeft sommige kinderen een onveilig gevoel als ze 's morgens binnenkomen en er hebben grote veranderingen plaatsgevonden.
Bovendien is het goed als kinderen zien dat je oplossingen zoekt voor problemen.
In deze download vind je een checklist, die je bij het inrichten van jouw lokaal als handleiding kan gebruiken.
Op zoek naar meer?
Boekentip:
Kijk voor meer suggesties ook eens op mijn Pinterest
Heb je zelf ook nog leuke suggesties?
Inspireer dan collega’s door jouw ideeën in een reactie op deze blog te delen!
Bronnen
.
.
Comments