Jonge kinderen hebben een enorme bewegingsdrang.
Op een actieve en bewegende manier leren is niet alleen leuk en gezond, maar zorgt ook voor een hoge betrokkenheid en voedt het jonge brein, waardoor het leren en onthouden vaak ook makkelijker gaat. In deze blog vertel ik je er meer over.

Jonge kinderen zijn niet gemaakt om stil te zitten!
Kinderen groeien in hun eerste levensjaren fysiek razendsnel. Hun lijf wordt groter en zwaarder. Hierdoor moet hun brein voortdurend 'updates' uitvoeren.
Hoe meer jonge kinderen worden blootgesteld aan bewegingservaringen, des te beter deze fysieke ontwikkeling gestimuleerd wordt. Kinderen leren via beweging bovendien ook de interactie aan te gaan met andere kinderen en de wereld om zich heen en hun eigen plekje daarin te ontdekken.
Kleuters zouden per dag minimaal 5-8 uur matig intensief moeten bewegen; meer is nog beter. Maar bijna de helft van alle kinderen haalt dat niet en beweegt te weinig.
Op school wordt er van kleuters ook vaak verwacht dat ze stil op hun stoel zitten.
Kinderen leren hierdoor steeds minder met handen en voeten.
Tijd dus om daar iets aan te doen!
Bewegend leren
Bewegend leren is een vorm van ervaringsgericht leren.
Bij bewegend leren wordt er, door activiteiten te bedenken waarbij kinderen actief bewegen en waarbij de hersenen aan het werk worden gezet, een verbinding gemaakt tussen leren en bewegen. Door niet alleen het hoofd, maar het hele lijf te gebruiken maken kinderen bij bewegend leren niet alleen automatisch meer actieve beweeguren, maar blijft de lesstof ook beter hangen. Uit onderzoek blijkt namelijk, dat als we bewegen, hardop spreken en dus ook horen wat we zeggen, ons geheugen optimaal functioneert.
Bewegend leren is de laatste jaren enorm populair geworden, maar niet helemaal nieuw.
Actieve spellen werden ook daarvoor al veelvuldig ingezet. Zeker bij kleuters.
Het is ook de manier waarop de kleuters ook leren: door de leerstof in een spel te verwerken. De laatste jaren zijn deze activiteiten echter ook steeds meer doorgezet naar de hogere groepen. Ook deze kinderen hebben namelijk de behoefte om spelenderwijs te leren en te bewegen. Daarnaast is men steeds meer doordrongen van de positieve effecten die beweging op het leren van kinderen heeft.
De voordelen van bewegend leren
Door veel aandacht te besteden aan beweging en de motorische ontwikkeling, in combinatie met lesstof, leg je een hele mooie basis.
Er is wetenschappelijk bewezen dat bewegend leren veel voordelen oplevert.
Bewegen is gezond en erg goed voor je. Door regelmatig te bewegen word je motorisch sterker en blijf je mentaal én fysiek gezond. Stilzitten daarentegen vertraagd de motorische ontwikkeling en is mentaal en fysiek erg ongezond.
Bewegen maakt alert. Door bewegen en leren af te wisselen of zelfs te combineren kun je jezelf beter concentreren.
Het heeft een positieve invloed op de resultaten van kinderen wanneer je leerstof, die geautomatiseerd aan een fysieke activiteit verbindt. Dat komt omdat de hersenen tijdens het bewegen goed doorbloed raken en daardoor de voeding en zuurstof krijgen, die nodig is om cognitieve informatie beter te verwerken.
Door te bewegen stimuleer je de samenwerking tussen de hersenhelften en vinden er veranderingen in de hersenstructuur plaats. Deze hebben een positief effect op de executieve en cognitieve functies van een kind.
Bewegen heeft bij kinderen een positief effect op zelfvertrouwen, zelfbeeld en sociale vaardigheden.
Bewegend leren verhoogt de betrokkenheid van kinderen en maakt school leuker.
Erik Scherder, hoogleraar klinische neuropsychologie aan de Vrije Universiteit van Amsterdam, zegt hierover het volgende: “Het hartvaartstelsel gaat beter functioneren van meer beweging en het hart is de pomp van het brein. In het brein zitten hersencellen en banen, die de hersencellen en de verschillende hersengebieden verbinden. Die verbindingen zijn heel gevoelig voor een goede doorbloeding. Naast de doorbloeding heeft meer bewegen ook een positief effect op de chemie in de hersenen. Beweging heeft een positief effect op een aantal belangrijke stoffen die ervoor zorgen dat het brein beter functioneert en dat geldt met name voor een aantal gebieden in het brein die een grote rol spelen bij zaken als initiatief nemen, gemotiveerd zijn, dat soort zaken.”
Het is dus een grote vergissing om te denken dat alleen drukke kinderen bewegend leren nodig hebben. Alle kinderen verdienen het om actief en betrokken te zijn tijdens een les.
Aan de slag met bewegend leren
Bewegend leren kan op veel verschillende manieren worden ingezet:
Je kunt een deel van je bestaande methodelessen vervangen of aanpassen door de leerstof aan te bieden in spelvorm.
Je kunt voor bewegend leren een vast moment in de week inplannen, waarbij er vooral aandacht is voor het herhalen, automatiseren of inoefenen van de leerstof.
Je kunt bewegend leren als remediëring inzetten om de lesstof op een leuke manier te blijven oefenen.
De manier waarop je het inzet, heeft te maken met je visie op onderwijs, de ontwikkeling en achtergrond van de kinderen in jouw klas.
Tips voor als je wilt starten met bewegend leren:
Begin klein!
Als je klein begint, dan kost het niet veel tijd en kun je er stap voor stap naar toe werken om het in steeds meer verschillende lessen toe te passen. Taal en rekenen lenen zich bijvoorbeeld goed voor bewegend leren. Probeer iedere week minimaal één taal-/rekenles bewegend leren te doen, dan heb je al snel veel actieve lessen.
Gebruik bewegend leren om lesstof te herhalen!
Een goede instructie is erg belangrijk. Een goede les kent de volgende opbouw: van voordoen, naar begeleid inoefenen, naar zelf doen.
Je geeft bij bewegend leren geen instructie op het lesdoel. Het doel van bewegend leren is automatiseren. Kies daarom altijd voor een lesdoel dat je wilt inoefenen, in plaats van nieuwe lesdoelen.
Zorg voor goed materiaal!
Vaak kun je met het aanwezige materiaal al een hele hoop. Materialen die je bijvoorbeeld zou kunnen gebruiken zijn: woordkaarten, kleurenkaarten, vormenkaarten, letterkaarten, cijferkaarten, rijmkaarten, dominostenen, dobbelstenen, teldopjes, Clics, Kapla en andere speel-/leermaterialen die je in de klas hebt. Bedenk daarbij steeds of het wel echt nodig is om de kaartjes, die je gebruikt te lamineren. Kies voor multi-inzetbare materialen.
Zo kun je met weinig materialen toch elke keer opnieuw een nieuw spel bedenken.
Zorg ervoor dat alles klaarstaat!
Zorg ervoor dat alles van tevoren klaar staat. Geef je de les buiten of in de gymzaal, dan kunnen kinderen je helpen om de spullen naar de goede plek te sjouwen. Het is natuurlijk heel vervelend als je buiten tot de ontdekking komt dat je nog dingen mist.
Geef de instructie zoveel mogelijk in het lokaal!
Geef de instructie bij voorkeur gewoon in je lokaal. Je hebt daar meer overzicht en er is in een lokaal voor kinderen meer ruimte om vragen te stellen. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat een goede instructie erg belangrijk is. Van voordoen, naar begeleid inoefenen, naar zelf doen. Wanneer je de leerstof vervangt door bewegende leerspellen kun je deze fase niet overslaan en zal je hier wel aandacht voor moeten hebben.
Leg uit wat het is!
Leg de kinderen uit wat bewegend leren is en vertel ze van tevoren goed over het verschil tussen buiten spelen en bewegend leren. Bespreek van tevoren ook wat je gaat doen. Bijvoorbeeld: "Deze keer gaan we naar het schoolplein om iets te leren, niet om te spelen. Hier horen andere afspraken bij." Spreek ook een vaste verzamelplek en een signaal af. Bijvoorbeeld: "Zodra ik in mijn handen klap, maak je een rijtje op de afgesproken plek".
Laat de controle los!
Bij bewegend leren is de leerkracht actief het spel aan het begeleiden.
Het is op dat moment dus niet mogelijk om alle antwoorden te controleren.
Kinderen moeten dit zelfstandig kunnen doen.
Activiteiten
Er zijn nog geen methodes die bewegend leren volledig geïntegreerd hebben, dus komt het vooral aan op de creativiteit van de leerkracht om ermee aan de slag te gaan.
Gelukkig zijn er wel veel boeken en websites om inspiratie op te doen voor je lessen bewegend leren. Sommige spellen zijn elke keer aan te passen aan jouw thema.
Bouw (eventueel samen met je collega's) zelf ook een databank met lessen op.
Zo profiteer je volgend schooljaar weer van alle voorbereidingen.
Een aantal voorbeelden van mogelijke activiteiten:
Een parcours
Begin je dag eens bewegend en laat de kinderen over een parcours (dat aansluit op je leerdoelen) binnenkomen. Je kunt ze bijvoorbeeld over de cijfers van 1-10 laten springen, die op de grond geplakt zijn.
Energizers
Energizers zijn leuke, gezellige, korte activiteiten, die je met de klas kunt doen om de energie hoog te houden. Er zijn veel verschillende soorten Energizers.
Sommige Energizers leggen bijvoorbeeld veel nadruk op kennismaken.
Andere Energizers leggen weer meer de nadruk op groepsvorming, sociaal-emotionele ontwikkeling, samenwerken of afspraken maken. Je kunt ze bijvoorbeeld inzetten voordat je instructie gaat geven. Op die manier kunnen kinderen hun energie kwijt, waardoor ze zich nog beter kunnen concentreren op jouw instructie. Met een enerziger kun je de kinderen er ook weer bij trekken als de concentratie tijdens een les afneemt. Bij het uitvoeren van de energizer staan de kinderen naast of achter hun tafel, zodat ze lekker kunnen bewegen
Interactieve kringen
Zorg voor interactieve kringen, waarbij de kinderen in plaats van passief hun vinger omhoog te steken zoveel mogelijk actief en met hun hele lijf kunnen meedoen.
Bijvoorbeeld: "Stamp met je voeten als je denkt dat het antwoord geel is.
Digibord
Op het digibord zijn veel "lessen bewegend leren te vinden, waar kinderen aan mee kunnen doen; bijvoorbeeld die van Meester Sander. Bewegend leren is overigens niet hetzelfde als naar een filmpje op het digibord kijken, waarbij de kinderen op hun plek springen en letters of cijfers opnoemen. Dit verhoogt juist de schermtijd en het aantal visuele prikkels in plaats van dat het dat doet afnemen. Zet dat dus alleen in wanneer je écht geen tijd of mogelijkheden hebt om naar buiten of de speelzaal te gaan. Een paar minuutjes actief bewegen op je plaats is immers altijd nog beter, dan helemaal niet bewegen.
Een beweeghoek
Denk ook eens aan een beweeghoek in je lokaal. In de beweeghoek kan bijvoorbeeld een mat komen te liggen of andere materialen, die bewegen uitlokken.
Denk daarnaast ook eens aan beweegkaarten, een IPad met filmpjes rondom bewegend leren, audio-opdrachten, muziek om op te dansen of yogakaarten.
Meer informatie over de beweeghoek vind je in mijn blog: De beweeghoek
Een beweegvloer
Springlab heeft een speciale Beweegvloer ontwikkeld, die kinderen met interactieve spellen, die reageren op de bewegingen van de kinderen, bewegend laat leren.
Kinderen kunnen deze spellen zelf bedienen. Zo krijgen zij veel beweging en kost het bewegend leren jou minder voorbereiding en begeleidingstijd.
Buitenlessen
Verhuis je lessen eens naar buiten.
Probeer zoveel mogelijk de buitenlucht op te zoeken, ook als het wat frisser en natter is.
Thuis
Ook thuis kunnen kinderen met bewegend leren aan de slag. Ouders kunnen op elke trede van de trap bijvoorbeeld een cijfer, letter, vorm of kleur neerleggen en daar opdrachten bij geven, zoals: klim naar de 5.
Op zoek naar meer?
Kijk voor meer suggesties ook eens op mijn Pinterest
Heb je zelf ook nog aanvullingen of suggesties? Laat dan een reactie achter!
Boeken
Materialen
Bronnen
'Bewegend leren? Hoe werkt dat?', https://kleuteruniversiteit.nl/
'Bewegend leren', https://www.jufanke.nl/

.
.
Comments