Juf Angelique
- 12 mrt.

Bewegend leren

Bijgewerkt op: 2 apr.

Jonge kinderen ontdekken al spelende en bewegend de wereld om zich heen.

Beweging voedt het jonge brein en maakt hem alert en weerbaar.

Eenmaal op school gekomen wordt er van de kleuter echter vaak verwacht dat hij/zij opeens stil op zijn stoel kan zitten en leert een kind steeds minder met handen en voeten.

Het meest gevorderde niveau van bewegen is echter het vermogen om volledig stil te staan en zo lang een kind niet in staat is om zijn evenwicht te bewaren en volledig stil te zitten of te staan, beschikt het sowieso niet over de lichamelijke vaardigheden die nodig zijn om zittend te leren. Dat jonge kinderen al helemaal niet gemaakt zijn om de hele dag op hun stoel te zitten weten we inmiddels allemaal. Op een actieve en bewegende manier leren wordt dan ook steeds populairder in het onderwijs. Het is niet alleen leuk en gezond, maar in beweging gaat het leren vaak makkelijker en is de betrokkenheid enorm.

In deze blog vertel ik je er meer over.

Wat is bewegend leren?

Kinderen leren door te ervaren met hun hele lichaam. Ze spelen, ontdekken, ze vallen en staan weer op. Beweging voedt het jonge brein en maakt kinderen alert en weerbaar.

Door te ervaren kunnen ze nieuwe dingen inprenten. Kleuters zouden per dag minimaal 5-8 uur matig intensief moeten bewegen, meer is nog beter. Maar bijna de helft van alle kinderen haalt dat niet en beweegt te weinig. Op school wordt er van kleuters ook vaak verwacht dat ze stil op hun stoel zitten. Kinderen leren hierdoor steeds minder met handen en voeten. Op school zitten kinderen ook vaak lang achter elkaar stil.

Tijd dus om daar iets aan te doen!

Bewegend leren is de laatste jaren enorm populair geworden, maar niet helemaal nieuw.

Actieve spellen werden ook daarvoor al veelvuldig ingezet. Zeker bij kleuters.

Het is de manier waarop de kleuters ook leren: door de leerstof in een spel te verwerken.

De laatste jaren zijn deze activiteiten echter ook steeds meer doorgezet naar de hogere groepen. Ook deze kinderen hebben namelijk de behoefte om spelenderwijs te leren en te bewegen.

Bewegend leren is een vorm van ervaringsgericht leren.

Bij bewegend leren wordt er, door activiteiten te bedenken waarbij kinderen actief bewegen en waarbij de hersenen aan het werk worden gezet, een verbinding gemaakt tussen leren en bewegen. Door niet alleen hun hoofd, maar hun hele lijf te gebruiken maken kinderen niet alleen automatisch meer actieve beweeguren, maar blijft de lesstof ook beter hangen.

De voordelen van bewegend leren

Er is wetenschappelijk bewezen dat bewegend leren veel voordelen oplevert.

Bewegen is gezond en erg goed voor je. Door regelmatig te bewegen word je motorisch sterker en blijf je mentaal én fysiek gezond. Stilzitten daarentegen is erg ongezond.
Door bewegen en leren af te wisselen of zelfs te combineren kun je je beter concentreren.
Uit onderzoek is gebleken dat de integratie van leerstof, die geautomatiseerd moet worden en een fysieke activiteit een positieve invloed hebben op de resultaten van de kinderen.
Door bewegingen vinden stimuleer je de samenwerking tussen de hersenhelften en vinden er veranderingen in de hersenstructuur plaats. Deze hebben een positief effect op de executieve en cognitieve functies van een kind.
Bewegen heeft bij kinderen een positief effect op zelfvertrouwen, zelfbeeld en sociale vaardigheden.
Bewegend leren verhoogt de betrokkenheid van kinderen en maakt school leuker.

Erik Scherder, hoogleraar klinische neuropsychologie aan de Vrije Universiteit van Amsterdam, zegt hierover het volgende: “Het hartvaatstelsel gaat beter functioneren van meer beweging en het hart is de pomp van het brein. In het brein zitten hersencellen en banen, die de hersencellen en de verschillende hersengebieden verbinden. Die verbindingen zijn heel gevoelig voor een goede doorbloeding. Naast de doorbloeding heeft meer bewegen ook een positief effect op de chemie in de hersenen. Beweging heeft een positief effect op een aantal belangrijke stoffen die ervoor zorgen dat het brein beter functioneert en dat geldt met name voor een aantal gebieden in het brein die een grote rol spelen bij zaken als initiatief nemen, gemotiveerd zijn, dat soort zaken.”

Aan de slag met bewegend leren!

Er zijn nog geen methodes die bewegend leren volledig geïntegreerd hebben, dus komt het vooral aan op de creativiteit van de leerkracht om ermee aan de slag te gaan.

Gelukkig zijn er wel veel plekken, zoals Pinterest en Facebook, om inspiratie op te doen.

Bewegend leren kan op veel verschillende manieren worden ingezet:

Een groot gedeelte van de lessen worden vervangen door de leerstof aan te bieden in spelvorm.
Bewegend leren wordt op een vast moment in de week ingepland waarbij er vooral aandacht is voor het herhalen, automatiseren of inoefenen van de leerstof.
Bewegend leren wordt als remediering ingezet om op een leuke manier te blijven oefenen.

de manier waarop je het inzet, heeft te maken met je visie op onderwijs, de ontwikkeling en achtergrond van de kinderen in jouw klas.

Zo kan het dus zijn dat je als leerkracht daarin een andere keuze maakt.

Tips voor als je wilt starten met bewegend leren:

Begin klein!

Als je klein begint, dan kost het niet veel tijd en kun je er stap voor stap naar toe werken om het in steeds meer verschillende lessen toe te passen. Taal en rekenen lenen zich bijvoorbeeld goed voor bewegend leren. Probeer iedere week eens minimaal één taal-/rekenles bewegend leren te doen, dan heb je al snel veel actieve lessen.

Gebruik bewegend leren om lesstof te herhalen!

Een goede instructie is erg belangrijk. Een goede les kent de volgende opbouw: van voordoen, naar begeleid inoefenen, naar zelf doen.

Kies daarom altijd voor een lesdoel dat je wilt inoefenen, in plaats van nieuwe lesdoelen.

Je geeft bij bewegend leren immers geen instructie op het lesdoel.

Zet je bij automatiseringsspellen vooral in op het snel uitvoeren van een activiteit.

Zorg voor goed materiaal!

Vaak kun je met het aanwezige materiaal al een hele hoop. Materialen die je bijvoorbeeld kunt gebruiken zijn: woordkaarten, kleurenkaarten, vormenkaarten, letterkaarten, cijferkaarten, rijmakaarten, dominostenen, dobbelstenen, teldopjes, Clics, Kapla en andere speel-/leermaterialen die je in de klas hebt. Bedenk steeds of het wel echt nodig is om de kaartjes, die je gebruikt te lamineren. Kies voor multi-inzetbare materialen.

Zo kun je met weinig materialen toch elke keer opnieuw een nieuw spel bedenken.

Zoek de buitenlucht op!

Probeer zoveel mogelijk de buitenlucht op te zoeken, ook als het wat frisser en natter is.

Bewegend leren is niet hetzelfde als naar een filmpje op het digibord kijken waarbij de kinderen op hun plek springen en letters of cijfers opnoemen. Dit verhoogt juist de schermtijd en het aantal visuele prikkels in plaats van dat het dat doet afnemen.

Zet dat dus alleen in wanneer je écht geen tijd of mogelijkheden hebt om naar buiten te gaan. Een paar minuutjes actief bewegen op je plaats is immers altijd nog beter, dan helemaal niet bewegen.

Zorg ervoor dat alles klaarstaat!

Zorg ervoor dat alles van tevoren klaar staat. Geef je de les buiten of in de gymzaal, dan kunnen kinderen je helpen om de spullen naar de goede plek te sjouwen. Het is natuurlijk heel vervelend als je buiten tot de ontdekking komt dat je nog dingen mist.

Geef de instructie zelf zoveel mogelijk in het lokaal!

Je hebt daar meer overzicht en er is in een lokaal voor kinderen meer ruimte om vragen te stellen. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat een goede instructie erg belangrijk is. Van voordoen, naar begeleid inoefenen, naar zelf doen. Wanneer je je leerstof vervangt door bewegend leerspellen kun je deze fase niet overslaan en zal je hier wel aandacht voor moeten hebben.

Leg uit wat het is!

Leg uit wat bewegend leren is en vertel de kinderen van tevoren goed over het verschil tussen buiten spelen en bewegend leren.

Bespreek van tevoren wat je gaat doen. Bijvoorbeeld: Deze keer gaan we naar het schoolplein om iets te leren, niet om te spelen. Hier horen andere afspraken bij.

Spreek ook een vaste verzamelplek en een signaal af. Bijvoorbeeld: Zodra je in je handen klapt, maken de kinderen op een afgesproken plek een kring.

Laat de controle los!

Bij bewegend leerspellen is de leerkracht actief het spel aan het begeleiden. Je kunt op dat moment dus niet alle antwoorden controleren. Kinderen moeten dit zelfstandig kunnen doen.

Maak goede afspraken!

Bij bewegend leerspellen is de leerkracht namelijk actief het spel aan het sturen en begeleiding aan het geven. Hij/zij kan op dat moment niet alle antwoorden controleren. Vooraf moeten de kinderen dus al zelfstandig de stappen moeten maken om dit goed te kunnen doen.

Activiteiten

Bewegend leeractiviteiten vragen nog veel voorbereiding. Op Internet vind je veel voorbeeldlessen. Sommige spellen zijn elke keer aan te passen aan jouw thema.

Bouw (eventueel samen met je collega's) zelf ook een databank met lessen op.

Zo profiteer je volgend jaar weer van alle voorbereidingen.

Energizers zijn leuke, korte activiteiten, die je met de klas kunt doen om de energie hoog te houden. Met een Enerziger trek je de kinderen weer erbij.

Bovendien zorgt het voor een gezellige sfeer.

Bij het uitvoeren van de Energizer staan de kinderen naast of achter hun tafel, zodat ze lekker kunnen bewegen. Zet ze bijvoorbeeld in voordat je instructie gaat geven.

Op die manier kunnen kinderen hun energie kwijt, waardoor ze zich nog beter kunnen concentreren op jouw instructie. Er zijn veel verschillende soorten Energizers.

Sommige Energizers leggen bijvoorbeeld veel nadruk op kennismaken.

Sommige Energizers leggen weer meer de nadruk op groepsvorming, sociaal-emotionele ontwikkeling, samenwerken of afspraken maken.

Springlab heeft overigens een speciale Beweegvloer ontwikkeld, die kinderen met interactieve spellen, die reageren op de bewegingen van de kinderen, bewegend laat leren. Kinderen kunnen deze spellen zelf bedienen. Zo krijgen zij veel beweging en kost het jou minder voorbereiding en begeleidingstijd.